Çocukluk DEHB tanısı alanların 15-35’i erişkin devirde de teşhis alabiliyor
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) çocukluk çağında başlayan ve erişkinlikte de devam edebilen bir rahatsızlık olduğunu kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, çocukluk döneminde bu rahatsızlığı yaşayanların 15-35’inin erişkin dönemde de DEHB tanısı almaya devam ettiğine dikkat çekiyor. Erişkin DEHB yaygınlığının ortalama 3 civarında olduğunun öngörüldüğünü belirten Şentürk, yetişkinlerde DEHB’nin bilhassa iş hayatında verimliliği düşürdüğünü ve toplumsal münasebetleri de olumsuz etkilediğini söyledi.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, Dikkat Eksikliği ve Hipekaktivite Bozukluğu (DEHB) farkındalık ayı münasebetiyle yaptığı açıklamada yetişkinlerde DEHB ve tesirlerine ait değerlendirmede bulundu.
Yetişkinlerde DEHB yaygınlığı 3 civarında
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) çocukluk çağında başlayan ve erişkinlikte de devam edebilen bir rahatsızlık olduğunu kaydeden Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Hiperaktivite-dürtüsellik belirtilerinin vakitle azalması, DEHB’nin uzun mühletler boyunca yalnızca bir çocukluk çağı hastalığı olduğunu düşündürmüştür. Halbuki çocukluk döneminde bu rahatsızlığı yaşayanların 15-35’i erişkin dönemde de DEHB tanısı almaya devam etmektedir. Erişkin DEHB yaygınlığının ortalama 3 civarında olduğu öngörülmektedir.” dedi.
Dikkatleri kolay dağılıyor
Yaşla birlikte DEHB belirtileri ve yol açtığı meselelerin değişim gösterdiğini kaydeden Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Ergenlik döneminde çoklukla önce hiperaktivite sonra da dürtüsellik belirtilerinde azalma görülürken dikkat eksikliği devam eder. Öte yandan erişkin dönemde DEHB belirtilerinin sıklığı ve şiddeti yaşla birlikte azalmaktadır. Erişkin dönemde dikkatin kolay dağılması yahut sürdürülmesinde güçlük başı çeken belirtidir.” dedi.
Zaman idaresi ve plan yapmada sorun yaşıyorlar
DEHB’li bireylerin yapacağı işleri hatırlamada, düzenlemede, odaklanmada, başladıkları işi bitirmede, vakit idaresinde, plan yapmada ve plana sadık kalmada zahmet çektiklerini tabir eden Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Pek çok görevi ya da uğraşıyı birebir anda sürdürür, hangisinin daha önemli olduğuna karar vermekte güçlük çekerler ve ekseriyetle birçoklarını sonlandıramadan yarıda bırakırlar. Erişkinlikte hiperaktivite, kendini daha çok huzursuzluk olarak gösterir. Yerinde duramama, uzun süre oturması gereken durumlardan kaçınma, sabırsızlık, sıra bekleyememe, çok konuşma, diğerlerinin kelamlarını sıklıkla kesme yahut ortaya girme, aşırı spor yapma, kurallara uymakta zorluk, berbat akran münasebetleri, yüksek riskli etkinliklere katılma, fevri davranışlar, öfke denetim güçlüğü, ağır nikotin, alkol ve husus kullanımı DEHB’li bireylerde sıklıkla gözlemlediğimiz belirtilerdir.” dedi.
Meslek ömründe zorlanabiliyorlar
Uzm. Dr. Erman Şentürk, DEHB’si olan kişilerin en zorlandığı alanların başında meslek ömürlerinin geldiğini belirterek “Bu bireylerin akademik olarak istek ettikleri potansiyele ulaşamamaları daha düşük standartlı işlerde çalışmalarına neden olabilir. İş üretkenliğinde azalma, toplantılardan basitçe sıkılma, ilgilerini çekmeyen işlerden kaçınma, işlerini tertibe koymakta bir türlü başarılı olamama, tertipli ve planlı çalışamama, başladıkları işleri tamamlamakta zahmet çekme, daima program değiştirme ve ertelemeler, işe devamlılıkta zorlanma, sık iş değiştirme, işlerine daha fazla son verilme, yüksek riskli yeni işler kurma üzere meseleler DEHB’li bireylerin meslek yaşamlarında sıklıkla gözlenmektedir.” dedi.
Olumsuz toplumsal ilgiler ve bellek meseleleri da yaşayabilirler
Sık iş değiştirme, aile içi şiddet, evlilik sıkıntıları, ebeveynlikte tutarsız davranışlar, alkol-madde bağımlılığı, isimli problemler (daha sık trafik cezası, sözel ve fizikî saldırganlık, mahkeme, mahpusa girme vb), olumsuz toplumsal ilişkilerin erişkin DEHB’lilerde sıklıkla karşılaşılan toplumsal sorunlar olduğunu kaydeden Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Bu kişilerde dikkat sıkıntıları ve dürtüselliğe bağlı kaza ve yaralanmalar topluma göre daha sık görülmektedir. DEHB’li erişkinlerin sık yakındıkları durumlardan biri de yakın bellekle ilgili sıkıntılardır. İsimleri ve tanımları hatırlamada, bilgileri saklamada, sayılarla zihinsel işlem yapmada zorluk yaşadıklarından yakınırlar. Anahtar, cüzdan üzere önemli eşyaları yahut dokümanları sıklıkla kaybetme, mailleri, önemli evrakları takip etmede güçlük gözlemlediğimiz öbür belirtilerdir.” dedi.
Çocukluk periyodunda tedavi önemli
Çocukluk çağında başlayan DEHB’nin, kâfi ve gerçek bir formda tedavi edilmediği takdirde ilerleyen periyotta okul, akademi, iş ve evlilik üzere birçok alanda önemli sıkıntılara yol açabileceğini kaydeden Uzm. Dr. Erman Şentürk, “DEHB’si olan bireylerin genel olarak okul muvaffakiyetlerinin daha düşük olduğu, kapasitelerinin daha altında kısımlarda eğitim hayatlarına devam ettikleri, iş hayatlarında istedikleri düzeylere bir türlü ulaşamadıkları, boşanma oranlarının iki kata kadar daha yüksek olduğu ve daha az kalıcı ilişkiler kurabildikleri, yasal problemlerle daha fazla karşılaştıkları bilinmektedir. Çocukluk ya da erişkin dönemi farketmeksizin yalnızca hastalar değil çevreleri, aileleri ve ebeveynleri de kıymetli biçimde etkilenmektedir.” dedi.
Depresyon ve anksiyete bozuklukları görülebiliyor
Tedavi altında olan çocuklarda uzun dönemde DEHB’ye ek olarak bir başka ruhsal bozukluğun gelişme olasılığının azaldığını belirten Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Erişkin DEHB’si olan hastaların yaklaşık 80’inin en az bir kere başka bir psikiyatrik hastalık tanısı aldığını biliyoruz. Erişkin DEHB olanlarda sık görülen ek teşhisler, depresyon, anksiyete bozuklukları, alkol ve husus kullanımı ile ilgili bozukluklar ve antisosyal kişilik bozukluğudur. DEHB’li hastalarda eş teşhislerin tedavi sürecinde DEHB sıklıkla gözden kaçabilmektedir.” ihtarında bulundu.
Uzm. Dr. Erman Şentürk, “Hayatın pek çok alanını ve hayat kalitesini olumsuz etkileyen DEHB belirtilerinin tedaviyle azalma oranı yüksek olduğundan erişkin psikiyatrları tarafından bilinmesi, tanınması ve tedavi edilmesi büyük ehemmiyet arz etmektedir.” dedi.
İlaç ve davranışçı terapiler birlikte uygulanabiliyor
Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun tedavisinde çeşitli tedavi seçenekleri bulunduğunu tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Bugüne kadar yapılmış olan çalışmalarda ilaç tedavisinin en aktif tedavi biçimi olduğu görülmüştür ve tedavide en fazla kullanılan ilaçlar uyarıcılar dediğimiz ilaç kümesidir. Alternatif olarak davranışçı tedaviler uygulanabilse de bu tedaviler ilaç olmadan uygulandığında kâfi derecede cevap alınamamaktadır.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
