Türkiye’nin tek etkin Tıbbi Toksikoloji Ağır Bakım Servisi geçtiğimiz ay Başakşehir Çam Sakura Kent Hastanesi’nde açıldı. 16 yataklı ağır bakım ünitesi olarak hizmet veren serviste, dakikaların bile değerli olduğu zehirlenme hadiseleri tedavi ediliyor. Toksikoloji Ağır Bakım Ünitesi’nin başında ise ABD Emory Üniversitesi’nde tıbbi toksikoloji yan kısım uzmanlığı alarak, bu alanda tek uzman tabip olan Doç. Dr. Aynur Şahin yer alıyor. Doç. Dr. Şahin, “Tıbbi toksikoloji, akut yahut kronik zehirlenen hastaların tanısı, tedavisi, tıbbi idaresini dünya standartlarında veren ve bu idaresi geliştiren bir bilim koludur. Bu ünite ile bilhassa akut ya da kronik zehirlenme durumunda, özel tedavi muhtaçlığı olan hastaların, özel antidot (panzehir) tedavisine gereksinimi olan hastaların, bakımını en üst seviyeye çıkarmak amaçlandı. Bu ünite değerli, zira bu hastaların özelleşmiş ünitelerde, özelleşmiş uzmanlar eşliğinde bakılması, hastaların hem sakatlık, hem de mevt oranını önemli bir formda azaltıyor. Ölçüsü hudutlu sayıda olan, ulaşılabilir tedavilerin bu hastalara uygun halde, gerekli endikasyonla süratle uygulanması, hastaların sağ kalımı açısından çok değerli bir faktör olarak karşımıza çıkıyor” dedi.
“DİYALİZ VE YAPAY KALP AKCİĞER MAKİNASI ECMO DA GEREKEBİLİYOR”
Özellikle genç erişkinlerde ve çocuk nüfusta zehirlenmelerin çok sık vefat sebepleri ortasında yer aldığını kaydeden Doç. Dr. Şahin, “Tıbbi toksikoloji ünitelerinde tedaviler yalnızca antidot (panzehir) tedavileri formunda değil, tıpkı vakitte bu hastaların maruz kaldığı zehrin bedenden uzaklaştırılması için birtakım aygıtların da kullanılması kelam konusu. Hemodiyaliz üzere, plazmaferez üzere, zehirlenmeye bağlı hastanın kalbi durduğunda ya da çok önemli bir formda ömür işlevleri tehlikeye girdiğinde, hastalarımızı ECMO ismini verdiğimiz kalp akciğer makinasına da bağlayarak, gerekli spesiflik tedavileri uygulayarak bakımını sağlayabiliyoruz. Zehirlenme olaylarında süratli ve aktif müdahale hayat kurtarıcıdır. Hasebiyle dakikalarla savaştığımız durumlar olabiliyor. Bu tıp ünitelerin bütün merkezlerde sayısının arttırılması, bu hastaların bilhassa sağ kalmasını çok önemli formda artırıyor” diye konuştu.
“ZEHİRLENMELER MEVSİME NAZARAN DEĞİŞİYOR”
Türkiye’nin jeopolitik bir pozisyonda olması nedeniyle de tıbbi toksikoloji ağır bakım ünitelerinin varlığının çok değerli olduğunu anlatan Doç. Dr. Şahin, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Zehirlenme oranlarına bakıldığında, İstanbul hem nüfus hem de zehirlenme oranlarının yüksek olduğu bir ilimiz. Kış aylarında daha çok karbonmonoksit zehirlenmeleri gündeme geliyor. Bahar aylarında ise böcek ısırıkları, yılan ve akrep ısırmaları tekrar sık görülen zehirlenmeler ortasında. İntihar hedefli ilaç alımlarına da bilhassa kış aylarında çok sık rastlıyoruz. Tekrar geçtiğimiz aylarda uydurma alkol alımına bağlı olarak metanol zehirlenmeleri yaşanmıştı. Toplu hadise müracaatları oldu ve bu olaylarda çok sayıda vatandaşımız alkol zehirlenmesi sonucu hayatını kaybetti. Yalnızca ferdî maruziyet değil, toksinlere kitlesel maruziyetler de olabiliyor. Mesela geçtiğimiz günlerde yaşanan Bartın’daki maden faciası üzere ya da Antalya’da yaşanan büyük yangınlar üzere, bilhassa inhale (solunum yoluyla) ya da ciltten emilen kimyasalların maruziyetinde (karbonmonoksit, siyanür gibi) ya da farklı iritan gazların maruziyetinde bu ünitelerin, bu hastaların bakım ve tedavisinde tesirli rol oynayacağını düşünüyoruz.”
“ZEHİRLENEN HASTAYI ZORLA KUSTURMAYIN”
Çocuklardaki zehirlenmelerin çoklukla kaza sonucu yaşandığına dikkat çeken Doç. Dr. Şahin, zehirlenme durumunda sıhhat vazifelileri gelene kadar olay yerinde yapılan acil müdahalelerde de çok büyük yanılgılar yapıldığına dikkat çekerek, şu ihtarlarda bulundu: “Çocuklarda ekseriyetle mesken kimyasalları, paklık eserleri üzere hususların uygun şartlarda saklanmaması, yeniden konutta erişkinlerin kendi ilaçlarını uygun şartlarda saklamamaları nedeniyle bu ilaçların alımları kelam konusu olabiliyor,e çocuk olaylar da bu biçimde acil servislere getirilebiliyor. Kışın bilhassa soba ya da gaz zehirlenmesine rastlıyoruz. Karbonmonoksit, kokusuz zehirli bir gaz. Hasebiyle fark edilmesi, kişinin çoklukla yorgunluk halsizlik, sık baş ağrısı üzere semptomlarla, pek de spesifik olmayan belirtilerle hastalarda ortaya çıkabiliyor. Karbonmonoksit zehirlenmesi açısından risk oluşturabilecek durumlar ise, gazlı şofben, kömür sobası kullanımı başta geliyor. Bu nedenle yıllık periyodik bakımların kesinlikle yaptırılması gerekiyor. Bireylerde açıklayamadıkları halsizlik, baş ağrısı, gribal enfeksiyon semptomları olduğunda, kesinlikle en yakın sıhhat kuruluşuna başvurmaları gerekiyor. Zehirlenmelerde en sık yapılan kusurlardan biri de, hastanın zorla kusturulmaya çalışılması. Kusturmaya çalışmak, o hastanın tablosunun daha da kötüleştirilmesine neden olabiliyor. Hatta çıkarılan içeriğin akciğerlere kaçmasıyla hastada teneffüs ıstırabı doğurabiliyor. Hasebiyle zorla kusturmak, birinci yardım teknikleri ortasında yer almıyor. Zehirlenen hastalarda yapılması gereken şey, şayet gaz maruziyetiyse en kısa vakitte pak havaya çıkılması, ortamın havalandırılması. Lakin şayet oral yoldan dediğimiz ağız yolundan alınmış bir kimyasal, ilaç gibisi maruziyetiyse, hastanın en yakın sıhhat kuruluşuna götürülmesi gerekiyor.”
