Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü’nün Biyoçeşitlilik ve Genetik Kaynaklar Kısmı bünyesinde faaliyetlerini yürüten Tohum Gen Bankalarının biri İzmir’deki Ulusal Tohum Gen Bankası, başkası ise Ankara’da bulunan Türkiye Tohum Gen Bankasında, bitkilerin genetik kaynaklarının tespit edilmesiyle birlikte koruma edilen tohumların karakterize edilme süreçleri gerçekleştiriliyor.
“Tohumlar soğuk ortamda uzun korumaya alınıyor”
Türkiye Tohum Gen Bankası Kısım Lideri Şenay Boyraz Topaloğlu, “Burada hedefimiz, genetik kaynak olarak tanımlanan tüm cinsleri koruma etmek lakin önceliğimiz ıslahta kullanılan gen kaynaklarıdır. Mahallî çeşitler, endemik bitkiler ve kültür bitkilerinin yabani akrabaları olmak üzere tüm kaynakları, biyolojik ömürlerinin müsaade verdiği surece korumak için çalışıyoruz. Bunu doğal alanları dışında yapıyoruz. Öncelikle canlılık testleri uygulanıyor. Tohum canlılığı yüzde 85 ve üzerinde olan tohumlar soğuk ortamda uzun korumaya alınıyor. Eksi 18 santigrat derecede 5 ila 10 yılda bir, tohum tipine nazaran değişmekle birlikte canlılık testleri tekrarlanıyor. Periyodik canlılık testinden düşük sonuç çıktığında ya da tohumun ölçüsü azaldığında üretim yenilemeye alınıyor” dedi.
Üretilip yenilenen tohumların paklık, hazırlık, kurutma ve paketleme süreçlerinden geçerek tekrar korumaya alındığını vurgulayan Topaloğlu, tohumların gen kaynağını kaybetmeden genlerin erozyona uğramasını engelleyerek daima bir korumanın sağlandığını kaydetti.
Ayrıca, gen bankalarının temel gayelerinden birinin de araştırma çalışmaları için gereç temin etmek olduğuna da değinen Topaloğlu, “ Uzun periyot korumada olan tohumun kâfi ölçüde çoğaltılmış bir örneği orta devir korumaya alınır. Bu, dağıtıma açık koleksiyon dediğimiz ıslah ve araştırma çalışmalarında temin edilen gereci içerir” tabirlerini kullandı.
“Tohum depoları oluşturulmaya başlandı”
Öğrenilmiş yanlış saklama sistemleriyle tohumun koruma edilemeyeceğine dikkati çeken tarım müellifi Mine Ataman ise “Ülkelerin gen kaynaklarının ne kadar çeşitli, ne kadar karakteristik olduğu son devirde daha çok değer kazanmaya başladı. Dünyanın farklı yerlerinde tohum gen bankalarının dışında tohum depoları oluşturulmaya başlandı. Tohumun nasıl saklanacağı çok kıymetlidir. Bunu bir sandıkta, bir konut ortamında saklayamayız. Kesinlikle aşikâr bir ısı, nem ve sıcaklıkla bilhassa bu iş için planlanmış gen bankalarında korunması gerekiyor. Onun için de elinizde bu türlü bir kaynak varsa kesinlikle gen bankalarına gitmek, buradaki ilgili şahıslarla görüşmek gerekiyor” diye konuştu.
