Terör akınlarından çabucak sonra getirilen yayın yasaklarının dedikodu ve söylentinin önünü açabildiğine dikkat çeken uzmanlar, bu üzere durumlarda medyanın süratli ve en gerçek biçimde bilgilendirilmesinin ehemmiyetine vurgu yapıyor. Medyadaki yanlış haberlerin değerli bir kısmının gazetecilerin hakikat bilgiye ulaşmada yaşadıkları zahmetlerden kaynaklandığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, olağan dışı durumlarda muteber doğrulama platformlarının devreye girmesi gerekliliğinin altını çizdi.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör atakları sırasında medyaya yayın yasağı getirmenin hakikat bir tercih olmadığını tabir etti.
Öncelikle unsurlara dayalı habercilik yapılmalı
Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör olayları yaşandığında yapılan haberciliğin de tartışma konusu olduğuna dikkat çekti ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Açıkçası bu mevzuda epeyce uygun oluşturulmuş gazetecilik etik prensipleri mevcut. Gazeteciler öncelikle kendi meslek unsurlarını özümsemeli ve prensiplere dayalı bir habercilik yapmalı. Örneğin Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde ‘Gazeteci kamuoyunu yanlışsız bilgilendirme hakkı ile terör propagandası ortasındaki farkı gözetir’ deniliyor. Yani gazeteci terör olayını elbette gerçek biçimde haberleştirmeli fakat terör örgütünün propagandası olarak değerlendirilebilecek biçimde sansasyonelleştirmemeli, halkta kaygı ve panik oluşturacak bir usulde haber yapmamalı. Güzel bir gazeteci bunun ayırdına varabilen gazetecidir. TGC Bildirgesi uygun gazeteciliğin ölçüsünü de koyuyor. Bildirgede ‘Ölümlere ait haberlerde sansasyonel ve acıları artıracak üslup kullanılamaz. İnsanlarda travma yaratacak kan ve şiddet içeren fotoğraflara yer vermez, atağın sonuçlarını dehşet ve yılgınlık yaratacak biçimde büyütmez’ sözleri yer alıyor.”
Yayın yasağı komplo teorilerine yol açıyor
Yayın yasaklarının yanlış bir tercih olduğunu tabir eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Çünkü yayın yasakları aslında daha tehlikeli olan dedikodu ve söylentinin önünü açıyor. Beşerler ‘Demek ki çok makus bir şeyler oluyor, bizden bir şeyler gizleniyor’ diye düşünmeye başlıyor. Komplo teorileri devreye giriyor. Dahası, mevcut maddelerde yayın yasağı getirmenin yasal bir desteği olduğu da hayli tartışmalı. Yalnızca, RTÜK Kanununun 7’nci hususunda yayın yasağı getirme şartları tanımlanmış durumda. İlgili hususta ‘Savaşlar, terör maksatlı hücumlar, doğal afetler ve gibisi harikulâde durumların ortaya çıkardığı kriz vakitlerinde da tabir ve haber alma özgürlüğü temel olup, yayın hizmetleri evvelden denetlenemez ve yargı kararları gizli kalmak kaydıyla durdurulamaz. Lakin, ulusal güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veya kamu nizamının önemli biçimde bozulmasının kuvvetle olası olduğu durumlarda, Başbakan yahut görevlendireceği bakan süreksiz yayın yasağı getirebilir’ sözleri yer alıyor. Dikkat edilirse bu unsura nazaran yayın yasağı yalnızca çok olağan dışı durumlarda getirilebilir.” dedi.
Medya süratli ve gerçek biçimde bilgilendirilmeli
Terör olayları ya da gibisi olaylar yaşandığında yapılması gerekenin medyayı süratli ve en yanlışsız biçimde bilgilendirmek olması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Hemen bir kriz merkezi oluşturup bu merkez üzerinden medyaya tertipli ve sağlıklı bilgi akışı sağlanırsa yanlış haberlerin de önüne geçilebilir. Böylelikle yanlışlıklarda anında düzeltilebilir. Gazeteci haberini yaparken yetkililere kolaylıkla ulaşabiliyorsa, bilgi alabiliyorsa haberini daha süratli ve yanlışsız biçimde yapacaktır. Medyadaki yanlış haberlerin kıymetli bir kısmı, gazetecilerin gerçek bilgiye ulaşmada yaşadıkları zahmetlerden kaynaklanıyor.” tabirlerini kullandı.
“Olağan dışı durumlarda sağlam doğrulama platformlarının süratle devreye girmeli”
Her şeyden evvel hiçbir gazetecinin kasıtlı biçimde bilgi kirliliğine yol açacak formda bir palavra haber yapmaya girişeceğine ihtimal vermediğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bilgi kirliliği daha çok yanlışsız bilgi akışının sağlanmadığı durumlarda ortaya çıkan bir problemdir. Her vakit en sağlıklı metot, saydamlık ve gerçek bilgi paylaşımıdır. Yetkili kurumlar kriz idaresini âlâ yapar ve toplumu bilgilendirme vazifesini sağlıklı biçimde yerine getirirlerse bilgi kirliliği de süratle tesirini yitirecektir. Terör olayları üzere olağan dışı durumlarda muteber doğrulama platformlarının süratle devreye girmesi ve palavra haberlerin bu platformlar tarafından teşhis edilerek toplumla paylaşılması güzel bir tedbir olacaktır. Lakin, doğrulama platformlarının tarafsız ve emniyetli olmaları birinci şarttır.” diye konuştu.
Erişim manisi gerçek bir yaklaşım değil
Prof. Dr. Süleyman İrvan, bir toplumsal medya platformuna tümden erişim pürüzü getirmenin demokratik bir toplumda kabul edilebilecek bir tedbir olamayacağını söyledi ve kelamlarını şöyle tamamlandı:
“Erişim pürüzü örneğin daima palavra haber yayan, terör propagandası yapan hesaplara getirilebilir fakat bir platforma tümden erişim pürüzü getirmenin gerçek bir yaklaşım olmadığını söyleyebiliriz. Bu yaklaşım halkın haber alma özgürlüğünü engellemektir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10’ncu unsuru, basın özgürlüğünün hangi durumlarda ve nasıl sonlandırılabileceğini açık biçimde ortaya koyuyor. Bu hudut tedbirin ölçülü olmasıdır. Ölçüsüz bir tedbir tabir ve basın özgürlüğüne ziyan verir. Bir toplumsal medya platformuna tümden erişim manisi getirme ya da bant daraltması yoluyla toplumsal medya platformunu işlemez hale getirme ölçülü bir tedbir değildir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
