Öfke denetim edildiğinde yarar sağlayabiliyor
Öfke çoğunlukla kişinin planlarının engellenmesi ya da haksızlığa uğranması üzere durumlarda açığa çıkan sağlıklı, üniversal ve doğal bir duygusal reaksiyon olarak tanımlanıyor. Öfkenin davranışsal birtakım hareketlerle de açığa çıkabildiğini belirten uzmanlar; birey tarafından kabul edilen, anlaşılan, sağlıklı bir formda tabir edilmeye çalışılan öfkenin işe yarayabildiğini ve üretkenliğe katkı sağlayabildiğini söz ediyor. Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, öfkeye yol açan sebepler, davranışlar ve sonuçlar karşısında ‘Dur, düşün ve davran’ modelini uygulamanın öfke denetimini kolaylaştıracağını vurguluyor.
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, öfke ve öfke denetimi ile ilgili değerlendirmelerde bulunarak tavsiyelerini paylaştı.
Sakin kalmak çok önemli
Günümüz toplumunda bireylerin çabucak her gün yaşadıkları onlarca gerilim yaratan durum/olay karşısında sakin kalabilmelerinin büyük değer taşıdığını vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, “Sürekli hale gelen, insanları kaygılandıran birçok yaşamsal faaliyetler ve bu faaliyetlerin sebep olduğu ekonomik, toplumsal ya da duygusal aksilikler şahıslarda öfke uyandırabiliyor. Elbette öfke tarifini yapabilmek için öncelikle ‘duygu’ kavramının ne olduğunu tanımlayabiliyor olmak gerekiyor. Hisler yaşantılarımıza eşlik eden, yaşanılan olaylardan ve durumlardan etkilenen, bu yaşantıları etkileyen değerli ruhsal bileşenlerden birisidir” dedi.
Öfke üniversal ve doğal bir duygusal tepkidir
Öfkenin çoğunlukla kişinin muhtaçlıklarının doyurulmaması, planlarının engellenmesi, haksızlığa uğranılması ya da karşılanmayan beklentilere karşı açığa çıkan sağlıklı, kozmik ve doğal bir duygusal reaksiyon olduğunu belirten Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, “Burada kıymetli olan öfkenin tabir ediliş biçiminin olumsuz olduğudur. Öfke, sağlıklı bir irtibat içerisinde var olabildiği üzere davranışsal birtakım hareketlerle de açığa çıkabiliyor. Birey tarafından kabul edilen, anlaşılan, sağlıklı tabir edilmeye çalışılan bir öfke duygusu işe yarayan ve üretken olmaya götüren bir durumdur. Halbuki denetim edilemeyen, bastırma ya da inkâr ile yok sayılmaya giden öfke bireyin hem kendisi hem de etrafı için ziyan verici bir potansiyel taşıyor” sözlerini kullandı.
Kalabalık ortamda yaşamak da öfke doğuruyor
Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, ‘Birçok araştırma, şiddet ve öfke eğilimleri ile bu doğrultuda meydana gelen saldırgan hareketlerin genel olarak limbik sistem, frontal lob ve temporal lobla bağlı olduğunu gösteriyor’ dedi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Tabii ki çocukluk çağında şiddete tanıklık etmek, şiddete birebir maruz kalmak, kalabalık ortamda yaşamak, ağır yoksulluk durumları, aile yapısında bozulmalara sebep olabilecek sosyoekonomik nedenler, psikiyatrik hastalığa sahip olmak, yaşanan daima gerilimli olaylar, serotonin metabolizmasında dengesizlikler, premenstrual periyot içerisinde meydana hormonal dengesizlikler ve alkol/uyuşturucu kullanımı da öfke eğilimini artırıyor. Uzun müddetli şiddete ya da denetimsiz öfkeye maruz kalmak da bireyde değersizlik, çaresizlik, yetersizlik üzere daha birçok olumsuz duygulanımı beraberinde getiriyor. Ayrıyeten şahıslar ortası problemli irtibatlar, çalışma hayatında fonksiyonellikte düşüşler ve boşanmalar üzere olumsuz yaşamsal olaylar da beraberinde geliyor.”
Doğru formül bireye nazaran değişiyor
Öfkeyi sağlıklı biçimde tabir etme maharetini kazanmanın ‘öfke kontrolü’ olarak tanımlandığını belirten NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog Solin Çekin, “Öfke denetiminde temel hedef saldırganlıktan uzak, şiddete dönüşmeden, bireyin kendisine ve etrafındaki şahıslara ziyan vermeyecek biçimde hissini söz etme hünerini kazanmasıdır. Öfke denetiminde hakikat metot şahıstan bireye değişmekle birlikte ilgili yol belirlenirken kişinin kendi hayat usulü, kişilik özellikleri, bu formülü uygularken rahatsızlık hissetmemesi üzere faktörler dikkate alınmalı” dedi ve öfkeyi denetim etmede kullanılan kimi genel prosedürleri şu biçimde sıraladı:
- Kışkırtılan noktaları tanımlayabilmek ve yüzleşebilmek,
- Yönergeli cümleler kullanmak. Örneğin ‘öfkenin seni ele geçirmesine müsaade verme, derin bir nefes al’ biçiminde olmalı,
- Duyguları daha net tanımak ve farkında olmak. Böylelikle beklentilerimiz ve doyurulmamış isteklere karşı ne hissettiğimizi daha düzgün bileceğimiz için daha sağlıklı bir irtibat içinde olabileceğiz,
- Öfkenin ABC’sini bilmek. Öfkeye yol açan sebepler, davranışlar ve sonuçlar karşısında dur, düşün ve davran modelini uygulamak denetimi kolaylaştıracaktır,
- Bizi kışkırtan ya da öfkelendiren olaylardan kendimizi uzak tutmaya çalışmak üzere yollar geliştirilebilir. Şayet tüm bunlara karşın kişi birtakım değişimler içine giremiyorsa ve öfke vakitle fizikî şiddet, bağırma, etrafı kırıp dökme üzere aksiyonlarla açığa çıkıyorsa bir psikolog ya da psikiyatrist takviyesi alınması gerekiyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
