Tüm dünyada olduğu üzere ülkemizde de insanların ömrü uzuyor ve toplumun yaş ortalaması giderek artıyor. Yaşlanma ile tüm organ sistemlerinde olduğu üzere bağışıklık sisteminde de bir ekip değişiklikler oluyor. Temel vazifesi bizi enfeksiyonlardan ve kanser üzere rahatsızlıklardan korumak olan bağışıklık sistemimizin işlevlerindeki yaşlanmaya bağlı azalma ile bu hastalıklar daha sık görülmeye başlıyor. Memorial Şişli Hastanesi Geriatri Bölümü’nden Uz. Dr. Yıldıray Topçu, ileri yaşta bağışıklık sisteminin kıymeti hakkında bilgi verdi.
İleri yaşta zayıf bağışıklık tekrarlayan enfeksiyonlara sebep olabiliyor
Yaşlanmanın bir sonucu olarak bağışıklık sistemi belirli bir derece baskılanmaktadır. Kimi özelleşmiş bağışıklık hücrelerinin sayısı oransal olarak azalsa da, temel sorun bağışıklık sisteminin işlevlerindeki bozulmalar sonucu karşılık vermesi gereken durumlarda yetersiz yahut orantısız cevap vermesidir. Yaşlılarda bağışıklık sistemi yetmezliği teşhisinin konulması sıkıntı olabilir. Zayıf bağışıklık sisteminin ayırt edici özelliği tekrarlayan enfeksiyonlardır. Beklenenden daha sık, daha şiddetli ve olağan dışı mikroorganizmalar sonucu enfeksiyon gelişmesi üzere bulgular bağışıklık sistemi yetersizliğinden şüphelenilmesini sağlar. Uzun periyodik ishal, beslenme bozuklukları ve yara güzelleşmesinin yavaş olması yeniden uyarıcı bulgu olmalıdır.
Bağışıklık sistemi yetersizliğinin birçok sebebi olabiliyor
Bağışıklık sistemi yetersizliği doğuştan gelen bir hastalık yahut bir grup nedenlere bağlı ikincil olarak gelişebilir. Yaşlı hastalarda beslenme bozuklukları, kanserler, kanser ilaçları, otoimmün hastalıklar (bağışıklık sisteminin kendi organizmasını yabancı zannederek kendi hücrelerine saldırması) için kullanılan steroid üzere bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar, şeker hastalığı, karaciğer hastalığı, kimi böbrek hastalıkları, AIDS yahut birtakım bağırsak hastalıklarına bağlı olarak ikincil nedenlere bağlı bağışıklık sistemi yetersizlikleri daha çok görülür. Bağışıklık sistemi yetersizliğinden şüphelenen yahut şüphelenilen bireylere geriatri yahut iç hastalıkları polikliniklerinde bir ekip kan ve idrar testleri yapılarak gerekli araştırmalar yapılabilir.
Aşılar ileri yaşta da ehemmiyetini koruyor
Zatürre ve grip yaşlılarda en sık vefata neden olan birinci on hastalık ortasındadır. Yaşlılarda bozulmuş aşı karşılığı T lenfosit denilen bağışıklık sisteminin hafızasını oluşturan hücrelerin işlevsel ve sayısal olarak azalmasından kaynaklanabilir. KOAH, astım, diyabet, tesirli öksürme gücünün azalması, mukozal yüzeylerin bozuklukları ve mukus üretim bozuklukları bu hastalıklara yakalanmayı kolaylaştırmaktadır. Gençlere oranla yaşlılarda aşıların koruyuculuğu bir ölçü azalsa da, bilhassa enfeksiyonlar açısından risk kümesinde bulunan yaşlıların aşılanması büyük değer arz etmektedir.
Özellikle yaşlı bireylere grip, zatürre, Covid aşıları yapılmalıdır. KOAH üzere kronik hastalıklarının ilaçlarının nizamlı kullanılması, soğuk sıcak farkı oluşturacak yahut hava akımı olan ortamlardan kaçınmak, hasta bireylerden maske ve toplumsal uzaklığa dikkat ederek kaçınmak, yaşlı hastaların bakımını sağlayan bireylerin aşılanması üzere tedbirlere dikkat edilmelidir. Ayrıyeten yaşlı bireylere Zona, tetanoz, difteri ve boğmaca aşılarının yapılması önerilmektedir.
Vitamin ve mineraller bağışıklık sistemini destekliyor
Vitamin ve mineral desteklerinin bağışıklık sistemini güçlendirebileceği tarafındaki çalışmalar eksik olsa da, bir grup vitamin (A, D, E, B12, Folik asit, C vitamini gibi) ve minerallerin (selenyum, çinko, bakır ve demir gibi) bağışıklık sisteminin işlevlerini sürdürebilmesi için gerekli olduğuna dair elimizde datalar mevcuttur. Bu desteklerin günlük muhtaçlığın ötesinde bağışıklık sisteminin işlevlerinin artırılması için ne dozda kullanılması gerektiği tarafında bilgi eksiklikleri olsa da eksikliklerinin önlenmesi değerlidir. Yapılan bir çalışmada kâfi günlük zerzevat meyve tüketen yaşlılara zatürre aşısı uygulanması sonrası daha güçlü bağışıklık karşılığı alınabildiği gösterilmiştir.
Kronik gerilim bağışıklığı zayıflatıyor
Kronik gerilimin bağışıklık sisteminin yaşlanmasını hızlandırdığı düşünülmektedir. Orta zorlukta, uzun periyodik idmanın bağışıklık işlevini düzeltebileceğini gösteren çalışmalar bulunmaktadır. Psikososyal dayanak ve gerilimle baş etme maharetlerini artırmaya yönelik çalışmaların bağışıklık sistemi işlevleri üzerine olumlu tesirleri olabilir. Kalp damar hastalığı, şeker hastalığı, kolesterol üzere hastalıkları bulunan hastalar için metformin kümesi şeker hastalığı ilaçlarının ve statin kümesi kolesterol ilaçlarının bağışıklık sistemi üzerine olumlu tesirleri olabileceği düşünülmektedir.
Koruyucu önlemler bağışıklık sistemi için her vakit önemli
Vücudu her an müdafaaya çalışan bağışıklık sisteminin güçlü tutulması, önemli sonuçlara yol açabilecek birçok hastalığa karşı korunmada yararlı olmaktadır. Yaşlılıkta geçirilecek önemli bir hastalık sonrası yaşlı hastalar eski mental ve işlevsel durumlarına dönemeyebilirler. Bu nedenle sağlıklı beslenme, antrenman, kronik hastalıkların nizamlı tedavi-takibi, hastalanmadan evvel korucuyu önlemler almak (maske, uzaklık, aşılanma gibi) sağlıklı bir yaşlılığın vazgeçilmez öğeleridir.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
