Ekim: “Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Farkındalık Ayı”
Dikkat eksikliğinde kullanılan hakikat ve yenilikçi teknikler, çocukların konsantre olmalarına ve çalışma vakitlerini daha tesirli hale getirmelerine yardımcı oluyor.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu konusunda uzmanlaşmış psikolog ve GoStudent öğretmeni Carlotta De Chirico, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan çocuklar ve gençlerin hem okul hayatları hem de gelişimleri için kimi pedagojik-didaktik stratejiler paylaştı.
Ekim ayı “Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu” farkındalık ayıdır. DEHB, şimdi gereğince teşhis edilmemiş ve her vakit gereğince tedavi edilmemiş olmasına karşın, en yaygın gelişimsel nöropsikiyatrik bozukluklardan biridir.
Bu bozukluk çocuklukta, erkeklerde kızlardan daha sık görülür (2’ye 1 oranında) ve esas üç semptomla karakterize edilir: dikkatsizlik, dürtüsellik ve hiperaktivite. DEHB’li bireyler çoklukla olağan yahut ortalamanın üzerinde bir entelektüel ve bilişsel düzeyde olsalar da, okulda bir derse katılmak yahut ders çalışmak ve ödev yapmak üzere vakit içinde daima ve uzun müddetli dikkat gerektiren hareketsiz faaliyetleri yerine getirmekte sıklıkla zorluk çekerler.
Peki DEHB’li çocuk ve ergenlerin çok uğraş harcamadan tesirli bir biçimde öğrenmelerine nasıl yardımcı olabiliriz? Hangi pedagojik-didaktik stratejiler onları dahil etmeye ve motive etmeye yardımcı olabilir?Konusunda uzmanlaşmış psikolog, GoStudent eğitmeni Charlotta De Chirico, dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olan öğrencilerin konsantre olmalarına ve çalışma vakitlerini daha tesirli hale getirmelerine yardımcı olacak pratik ipuçları ve tesirli püf noktaları hazırladı.
1) Çalışabilmeleri için sakin, pak ve âlâ organize edilmiş bir alan belirleyin.
Çalışma anına yaklaşırken düşünülmesi gereken birinci şey, özel bir alan hazırlamaktır. Bu, rastgele bir öğrenci için güzel bir uygulamadır, lakin DEHB olan çocuk ve gençler kelam konusu olduğunda, sabit referans noktaları vermek nitekim çok değerlidir. Konutun sakin bir bölgesinde pak, güzel organize edilmiş bir yer olmalıdır. Sıcak ışıklar, beyaz duvarlar ve masanın üzerinde, sadece çalışması için gerekli olan gerecin bulunması değerlidir.
2) Bir rutin oluşturun ve vakit geçişlerini işaretleyin.
Çocuklar ve yetişkinler vaktin geçişi konusunda farklı bir algıya sahiptir. Aslında, soyutlama kapasitesini şimdi tam olarak geliştirmemiş olan çocuklar, vakit üzere soyut bir kavramı somut bir şey olarak görselleştirmekte zorlanırlar. Bu, DEHB’li, aldatıcı bir vakit algısı olan ve bir misyonun yahut beklemenin mühletini algılama yeteneği olmayan şahıslarda daha da besbellidir.
Bu nedenle, DEHB’li çocuklar ve gençlerle ilgilenirken, düzgün tanımlanmış vakit çizelgelerine sahip bir çalışma rutini oluşturmak çok kıymetlidir. Bu durumlarda zamanlayıcı kullanmak pahalı olabilir, hatta vaktin geçişinin görsel bir temsili çocuğun gerçek bir algı kazanmasına yardımcı olabilir. Daha büyük çocuklar yahut yetişkinler için ise zamanlayıcı, can zahmetiyle uğraş etmek, dikkat ve motivasyon düzeyini yüksek tutmak için çok tesirli bir araç olabilir.
3) Bir çalışma planı yahut bir ‘storyboard’ oluşturun.
DEHB’li çocuklar, çalışma vakitlerini ve öğlenden sonra misyonlarının idaresinde kendilerini organize etmek için başkalarından daha fazla uğraş verirler. Çalışmanın gelişimini ve zamanlamasını nokta nokta özetleyeceğimiz bir şema yahut bir “görsel senaryo taslağı” oluşturmak kıymetlidir. Öğrencilerin hamasetini kıran taraflardan biri, aslında, mesken ödevine bilinmeyen sayıda aksiyon olarak bakmaktır. Bunu hangi mevzudan başlayacağız, hangisiyle devam edeceğiz? ve bununla bitireceğiz, üzere gerekli adımları belirleyerek dayanak olabilirsiniz. Ayrıyeten, çalışma programında bir vazife ile oburu ortasına her vakit beğenilen bir aktivite eklemek de kıymetlidir, bunu yaparken öğrenci, hak ettiği “ödülü” almak için her misyonu tamamlamaya daha fazla teşvik edilmiş hissedecektir.
4) ‘Pomodoro Tekniği’ni kullanın.
“Pomodoro Tekniği” hem mesleksel alanda hem de öğrencilerin okul hayatlarında yaygın olarak kullanılan kısa çalışma müddetlerini ve akabinde kısa molaları düzenleyen bir teknik sistemdir. Bu teknik çoklukla 5 dakikalık ortalarla serpiştirilmiş 25 dakikalık çalışmayı barındırır. DEHB olan çocuklarda, en azından başlangıçta, çalışmaya ayrılan müddetin azamî 15-20 dakikaya düşürülmesi ve kimi durumlarda mola aralıklarının da 10 dakikaya çıkarılması önerilir.
Bir çalışma planı yahut tüm faaliyetlerin detaylı bir listesini hazırladıktan, çalışma ve boş vakitlerin değişeceği kesin zamanlamayı belirledikten sonra zamanlayıcıyı ayarlarsınız. Bu müddet zarfında çocuğun dikkat dağıtıcı şeylere maruz kalmaması ve dikkatin yalnızca konut ödevine ya da çalışacağı mevzuya verilmesi değerlidir. Bu teknik, çocuğun vakti kavramsallaştırmasına ve nicelleştirmesine ve süresiz olarak çalışmak zorunda kalmayacağını bilmesini sağlar. Ayrıyeten, çalışma-boş vakit değişimi, uygulamalı eğitimi algılamasına neden olarak konsantrasyon ve bağlılıklarını artırır.
5) Çalışmak için daha dinamik ve ilgi cazip bir yaklaşım benimseyin.
DEHB olan öğrencilerin baş düşmanı can ıstırabıdır. Klasik “oku ve tekrar et” bu çocuklar ve gençler için çok uyarıcı değildir. Bu nedenle, hem öğretmenlerin hem de ebeveynlerin, çalışma anını mümkün olduğunca dinamik ve ilgi cazip hale getirmek için efor göstermeleri kıymetlidir. Bu manada görseller, sinemalar, renkli haritalar ve çizimler üzere görsel öğelerin kullanılması ya da etkileşimli etkinlikler ve oyunlar çok yararlı olabilir.
Yeni teknolojiler yahut oyunlaştırma uygulamaları da öğrenmeyi daha enteresan, teşvik edici ve tesirli hale getirmeye yardımcı olabilir. Bir bilgisayar yahut tablet kullanılması durumunda, aygıtları uçuş moduna girilmesi ve çalışma ile ilgili olmayan tüm bu program yahut uygulamalardan gelen bildirimlerin kapatılması tavsiye edilir.
6) Ferdî ve “kişiye özel” eğitim dayanağına başvurun.
Okullar çoklukla şahsileştirilmiş bir yaklaşımı benimseyen bir formda yapılandırılmamıştır. Fakat DEHB’li çocuklar yahut gençler “kişiye özel” öğretim metotlarına muhtaçlık duyarlar. Her öğrenciye uygulanan metot DEHB’li öğrencileri uzun vadede hayal kırıklığına uğratabilir ve hatta okulu bırakmalarına neden olabilir. Bu sorunu ortadan kaldırabilmek için kesinlikle bir dış takviyeye güvenmek gerekir. Okul sonrası özel öğretmene başvurmak – yüz yüze yahut çevrimiçi – özel gereksinimleri olan bu öğrencilerin, daha tesirli, esnek ve teşvik edici bir formda öğrenmelerini sağlamak için katiyetle olağanüstü bir yoldur.
Derslerin şahsileştirilmiş olması, öğrenci ve öğreticinin daha sağlam bir bağ kurmasını ve daha fazla ahenk sağlamasına imkan tanır. Çocuğun yahut gencin öğrenme ritimleri ve muhtaçlıkları hakkında daha derin bir bilgi birikimi sayesinde, öğretmen “kişiye özel” dersler ve öğretim planları oluşturabilmek için gerekli tüm araçlara sahip olacaktır. Bu tesirli formül çocukların derslere iştirakini ve motivasyonlarını artırmalarını sağlar.
7) Olumlu davranışları ödüllendirin.
Olumlu davranışı pekiştirmek ve ödüllendirmek değerlidir. Ödüllendirme, genel olarak çocuklarla ilgilenirken düzgün bir uygulamadır, lakin DEHB olan bireyler için katiyen gereklidir.
Geri bildirimin formülasyonu da çok kıymetlidir, genel bir “iyi, çok iyi”, öznenin hangi davranışları gerçek uyguladığını anlamasına yardımcı olmaz ve çocuğa neden ödüllendirildiğini açıklamaz.
Ebeveyn yahut öğretmen hareketin yapıldığı anda geri bildirim sağlarsa, çocuk yapılan hareketin yetişkin tarafından onaylanma hareketi ile ilişkilendirebilir. Bu uygulama, çocuğu olumlu bir reaksiyona ya da mükafata yol açan davranışları vakit içinde tekrar etmeye teşvik etmenin yanı sıra, öz-denetim-öz-düzenleme yeteneği üzerinde çok olumlu yansımaları vardır.
8) Motivasyon ve benlik hürmeti üzerinde çalışın.
Son olarak, DEHB’li çocuklara her vakit empati göstermek ve eforlarını asla küçümsememek kıymetlidir: diğerleri için değersiz olan bir hareket, DEHB’li çocuklar için bir muvaffakiyet olabilir ve büyük uğraş ve bağlılık gerektirebilir. Bu nedenle onları mutlu etmek ve günlük hayatta olduğu kadar okul ömründe da her başarıyı kutlamak kıymetlidir. Örneğin, sistemsiz ve makus organize olan DEHB’li çocuklar ekseriyetle çantayı ve öğretim gerecini hazırlamakta zorluk çekerler. Görselleri de kullanarak bir “yapılacaklar listesi” hazırlamak, çocuğun çeşitli adımları hatırlamasına ve bu misyonu tam özerklik içinde gerçekleştirmeyi öğrenmesine yardımcı olabilir. Her vakit kolay hareketlerle başlamak ve çocuklara âlâ tanımlanmış ve ulaşılabilir maksatlar vermek değerlidir. Bir hareketi tesirli bir formda ve bir yetişkinin yardımı olmadan tamamlayabilmek, motivasyon ve benlik hürmeti üzerinde olumlu tesirlerle çocuğun kendisini mutlu hissetmesini sağlayacaktır.
GoStudent eğitmeni ve psikolog Carlotta De Chirico, “Otizm Spektrum Bozukluğu konusunda uzmanlaşmış bir psikolog ve eğitmen olarak tecrübelerim sırasında, bu sistemleri DEHB’den muzdarip çok sayıda çocuk ve genç üzerinde uygulamaya koyabildim ve tesirlerini gördüm. Bu pedagojik-didaktik ipuçlarını paylaşmanın yanı sıra, her şeyden evvel, bu bozukluğun gözardı edilmesini azaltmaya yardımcı olmak ve ebeveynleri DEHB’den şüpheleniliyorsa derhal bir uzmana müracaata teşvik etmek istiyorum. Aslında birinci adım, bir uzmana, yani bir nöropsikiyatriste yahut nöropsikoloji yahut gelişimsel bozukluklar konusunda uzmanlaşmış bir psikoloğa güvenip, bir kıymetlendirme talep etmektir. DEHB teşhisinin okul öncesi yaş (3-6 yaş) ile okul periyodu (6-12 yaş) ortasında alınması, vaktinde, tesirli ve kalıcı müdahale edilebilmesi için çok kıymetlidir. DEHB’nin erken müdahale edilememesi, çocuğun büyüme seyahatinde önemli biçimde sorun yaratabilir ve hayatı boyunca okulu bırakma riskinin artması üzere olumsuz tesirlere neden olabilir. ”dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
