Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Dış Ticaret Bilgileri baz alınarak Agrimetre tarafından hazırlanan TGDF Dijital Data Paneli’ne nazaran, 2022 yılının birinci 8 ayında tarım, besin ve içecek bölümü 15,8 milyar dolar ihracat, 13,8 milyar dolar ithalat gerçekleştirdi. 01 ile 23 fasılları ortasındaki tüm GTIP kalemleri ile 29’uncu ve 35’inci fasıllardan seçili eserlerin dahil edildiği hesaplamalara nazaran, 2022 yılının birinci 8 ayında bölümün dış ticaret fazlası evvelki yılın tıpkı periyoduna kıyasla yüzde 34,5 düştü.
Ağustos 2022’de, evvelki yılın birebir ayına nazaran yüzde 18 artan aylık ihracat bedeli 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşirken, ithalat yüzde 31,3’lük bir artışla 1,82 milyar dolar oldu.
Dış ticaret fazlası, geçtiğimiz yılın gerisinde kaldı
Sektör yıl genelindeki net ihracatçı pozisyonunu muhafazasına karşın, yılında birinci 3’te 2’lik kısmında geçtiğimiz yılki dış ticaret fazlasının gerisinde kaldı. 2022 yılının birinci 8 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 34,5 düşüşle, 1,97 milyar dolar olarak gerçekleşti.
Yılın birinci aylarında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 50 üzerindeydi. Mart ayında bu oran yüzde 101,5’e ulaştı. Lakin Nisan, Mayıs ve bilhassa Haziran aylarındaki yüksek aylık ithalat sayıları ve Mayıs ayında aylık bazda dış ticaret açığı verilmesi, dış ticaret fazlasını aşağıya çekti. Yılın birinci 6 ayında dış ticaret fazlası evvelki yılın yüzde 22,1 gerisinde kaldı, bu gerileme yıl sonuna yanlışsız devam etti.
Birim ihracat kıymeti 2022 yılının birinci 8 ayında evvelki yılın birebir devrine nazaran yüzde 12,3 artarak 1.191 dolar/ton olarak gerçekleşti. İthalat ünite pahası ise evvelki yıla nazaran yüzde 15,4 artışla 696 dolar/ton’a yükseldi.
Dış ticarette öne çıkan ürünler
2022 yılının birinci 8 ayında ihracatta öne çıkan eserler sırasıyla Un (0,90 milyar dolar), Rafine ayçiçeği yağı (0,69 milyar dolar) ve Makarna (0,63 milyar dolar) olurken bu eserler toplam ihracatın yaklaşık yüzde 14,1’ini oluşturdu.
2022 yılının birinci 8 ayında en çok ithal edilen eserler ise sırasıyla Buğday (2,1 milyar dolar), Soya Fasulyesi (1,7 milyar dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (1,0 milyar dolar) oldu. Bu 3 eser, toplam ithalatın yaklaşık yüzde 34,8’ini yani 3’te 1’inden fazlasını oluşturdu.
2022 Ağustos ayında ihracatta öne çıkan eserler Buğday unu (146 milyon dolar), Rafine ayçiçeği yağı (113 milyon dolar) ve Makarna (88 milyon dolar) oldu. Tıpkı periyotta en çok ithal edilen eserler Buğday (290 milyon dolar), Soya fasulyesi (260 milyon dolar) ve Ham Ayçiçeği Yağı (117 milyon dolar) oldu.
En fazla ithal edilen eser kalemlerinde Rusya-Ukrayna’nın yeri
Yılın birinci 8 ayında ithalatta birinci sırada yer alan buğdayın (2,1 milyar dolar) en fazla ithal edildiği birinci 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya (1,5 milyar dolar) ve Ukrayna (0,4 milyar dolar) oldu. Yılın birinci 8 ayındaki buğday ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 90’ın üzerinde yer aldı.
Ağustos ayında yapılan 290 milyon dolarlık buğday ithalatının da 209,3 milyon doları Rusya’dan (yüzde 72), 64,9 milyon doları ise Ukrayna’dan (yüzde 22) geldi.
İthalatta 3. sırada yer alan ham ayçiçeği yağında yılın birinci 8 ayında 1 milyar dolarlık ithalat yapıldı. Burada da birinci 2 sırada Rusya (0,72 milyar dolar) ve Ukrayna (0,30 milyar dolar) yer aldı. Yılın birinci 8 ayındaki ham ayçiçeği ithalatında bu 2 ülkenin hissesi yüzde 97,9 oldu.
Türkiye’nin ithalatında birinci 3 sırada yer alan 2 eserde, ithalatın çok büyük bir kısmı şu anda savaş halinde olan Rusya ve Ukrayna’dan yapıldı.
En çok ihracat yapan sektörler
2022 yılı birinci 8 ayına ilişkin dış ticaret dataları dallara nazaran incelendiğinde Şeker ve Şekerli Mamuller (1.575 milyon dolar), Bitkisel Yağ (1.462 milyon dolar), Yaş Meyve (1.257 milyon dolar), Sert Kabuklu Meyveler (1.131 milyon dolar) ve Balıkçılık-Su Eserleri (1.010 milyon dolar) Bölümleri en fazla ihracat yapan kesimler olarak sıralandı. Toplam ihracatın yüzde 40,8’i bu 5 kesim tarafından gerçekleştirildi.
2022 yılı birinci 8 ayında Hayvan Yemi (4.275 milyon dolar), Bitkisel Yağ (2.623 milyon dolar), Un (2.301 milyon dolar), Şeker ve Şekerli Mamuller (447 milyon dolar) ile Kakao-Çikolata (425 milyon dolar) kesimleri ise en çok ithalat yapan bölümler olarak sıralandı. Toplam ithalatın yüzde 73’ü, neredeyse 4’te 3’ü bu 5 dal tarafından gerçekleştirildi. Bu oranın yüksek olması ve geçmiş devirlere nazaran artması, ithalatın az sayıda kesimde ağırlaştığını gösterdi.
Hayvan Yemi Dalı, 2022 yılının birinci 8 ayında 4.275 milyon dolar hacim ile toplam ithalatın yüzde 31’ini, yaklaşık 3’te 1’ini oluşturdu.
Bitkisel Yağ Kesimi, 2021 yılında 3 milyar doları aşan ithalat ile toplam ithalatın yüzde 17,9’unu oluşturmuştu. 2022 yılının birinci 8 ayında da 2.623 milyon dolar ile toplam ithalatın tekrar yüzde 19’unu oluşturdu.
İhracatın arttığı ve azaldığı sektörler
2022 yılının birinci 8 ayında, evvelki yılın birebir ayına nazaran ihracatını kıymet olarak en fazla arttıran dallar Bitkisel Yağ Dalı (399 milyon dolar artış), Hayvan Yemi Kesimi (215 milyon dolar artış), Un Kesimi (211 milyon dolar artış), Beyaz Et Kesimi (204 milyon dolar artış) ile Şeker ve Şekerli Mamuller Bölümü (188 milyon dolar artış) oldu.
Aynı devirde ihracatın gerilediği dallar Sert Kabuklu Meyveler Dalı (227 milyon dolar düşüş), Zerzevat Kesimi (14 milyon dolar düşüş), Yaş Meyve Dalı (12 milyon dolar düşüş) ile Kahve, Çay ve Baharat Bölümü (4 milyon dolar düşüş) oldu.
2022 yılının birinci 8 ayında, evvelki yılın tıpkı ayına nazaran ithalatı bedel olarak en fazla artan kesimler Hayvan Yemi Kesimi (1.327 milyon dolar artış), Un Kesimi (945 milyon dolar artış), Bitkisel Yağ Dalı (726 milyon dolar artış), Şeker ve Şekerli Mamuller Kesimi (270 milyon dolar artış) ile Bakliyat Bölümü (145 milyon dolar artış) oldu.
Aynı devirde ithalatı en çok düşen kesimler Canlı Hayvan Ticareti Bölümü (125 milyon dolar düşüş), Pirinç Değirmenciliği Kesimi (119 milyon dolar düşüş), Kakao ve Çikolata Bölümü (80 milyon dolar düşüş), Makarna Kesimi (51 milyon dolar düşüş) ve Tohumculuk Bölümü (47 milyon dolar düşüş) oldu.
Dış ticarette öne çıkan ülkeler
2022 yılının birinci 8 ayına ilişkin dış ticaret dataları ülkeler bazında incelendiğinde en çok ihracat yaptığımız 5 ülke Irak (2.349 milyon dolar), Almanya (1.031 milyon dolar), Rusya (1.010 milyon dolar), ABD (921 milyon dolar) ve Suriye (463 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeye yapılan ihracat, toplam ihracatımızın yüzde 36,6’sını oluşturdu. Ülkelere nazaran en çok ihraç ettiğimiz eserler Irak için un, dondurulmuş tavuk eti, domates salçası; Almanya için fındık içi, ambalajlı fındık, kiraz; Rusya için şeftali, alabalık ve mandalina oldu.
Ülke bazında ithalat bilgileri incelendiğinde, 2022 yılının birinci 8 ayında en fazla ithalat yaptığımız ülkeler Rusya (3.452 milyon dolar), Ukrayna (1.669 milyon dolar), Brezilya (1.603 milyon dolar), Malezya (772 milyon dolar) ve ABD (682 milyon dolar) oldu. Bu 5 ülkeden yapılan ithalat, toplam ithalatın yüzde 59,3’ünü oluşturdu.
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı 2 ülke şu anda savaşta olan Rusya ve Ukrayna olurken, bu 2 ülkeden yapılan ithalat ise toplam ithalatın yüzde 37,1’ini oluşturdu. Rusya’nın tüm ithalattaki hissesi yüzde 25 oldu.
İthalatta öne çıkan eserler Rusya için buğday, ham ayçiçeği yağı ve dane mısır; Ukrayna için buğday, dane mısır ve ayçiçeği; Brezilya için soya fasulyesi, kahve ve buğday oldu.
