Kırgızistan’da yeni Petroglif alanı keşfedildi
Ege Üniversitesi Türk Dünyası Araştırmaları Enstitüsü (TDAE) öğrencileri Ali Güler, Zeynep Kara Güler ve Gürcan Pirincçi Kırgızistan İlah dağlarında yürüttüklerin araştırmaları sonucunda yeni bir petroglif alanı keşfetti. Egeli gençlerin keşfi ile birlikte Saymalıtaş’tan sonra bölgedeki ikinci büyük petroglif alanının varlığı ortaya konuldu.
TDAE Türk Tarihi Anabilim Kısmı Lideri Prof. Dr. Osman Karatay, “Daha evvel Orta Asya’da diplomatik vazifelerde bulunmuş Zafer Ersöz Bey’in önerisi ile enstitümüz tarih kısmından oluşturduğumuz arkeolog, filolog ve halkbilimciden oluşan takımımız Kırgızistan’da yeni bir petroglif alanı keşfetti. İlah dağlarının ücra bir bölümünde bulunan sahanın daha evvel bilim dünyasında dikkat çekmediğini yaptığımız çalışmalar sonucunda gözlemledik. Bölgede yapılan başarılı geçen araştırma sürecinde takımımız, açık ve kapalı alanda sayısız kaya fotoğraflarının bulunduğu bir sahanın farkına vardı. Mağaralarda ve dışarıdaki kayalarda bulunan fotoğraflardan tespit edilebilenler kayda alındı ve değerli bir kısmı yerinde incelendi. Burası kozmik bir değere sahip zira yeni taş periyodundan başlayarak binlerce yıl boyunca değişik insan toplulukları mağaraların içinde ve dışında oraya izlerini bırakmışlar. Hem kazıma, hem de oyma tekniği ile yapılan fotoğraflarda en ilkel çizimlerden Göktürk periyoduna kadar kalıntılar var” dedi.
Keşif süreci hakkın bilgi veren Ali Güler, “Bizim için değerli olan şuydu cetlerimiz Orta Asya’dan geldi bunu tarihi süreçte çok net görüyoruz. Onların tarihi ile ilgili çalışmalar yapılıyor lakin bu çok kısıtlı. Aslında bizi orada, o bölgede araştırma yapmaya iten bu oldu. Osman hocamızın teşvikleri ve Zafer beyin dayanakları ile oraya birinci seyahatimizi gerçekleştirdik. İlah dağlarının ücra bir kısmında bulunan saha ile ilgili bölge halkının bilgisi dahi yoktu. Bölge epey yüksek dağlık bir alanda ulaşımın neredeyse imkânsız dendiği bir noktada idi. Bizim teşviklerimiz ve sorgularımız sonucunda bölgeye ulaşmış olduk. Bölge ve alan araştırması mühletince rastlantısal olarak keşfettiğimiz bir alandı burası. Ağır araştırmalarımız sonucunda bölgenin büyük bir mağara alanından ve bunun yanında irili ufaklı kovukların duvarlarına resmedilmiş boyama ve kazıma tekniği kullanarak yapılan birçok sıra dışı petroglifin olduğunu fark ettik. Ayrıntılı incelemeler sonucunda farklı bölgelerde de keşifler yapmaya başladık. Fark ettik ki bölge farklı devirlere ayrılıyor. Hem kazıma, hem de oyma tekniği ile yapılan fotoğrafların çeşitli katmanlar oluşturduğu en ilkel çizimlerden başlayarak, kimilerinin Göktürk periyoduna kadar uzandığını gözlemledik. Bilhassa kimi figürlerin direkt İskit periyoduna tarihlendirilen figürlerle birebir neredeyse benzediğini gördük. Münasebetiyle burada bir İskit devrini varlığından kelam etmek şu an için mümkün gözüküyor. Ayrıntılı tahliller yapıldıktan sonra tarihler net bir biçimde ortaya çıkacaktır” dedi.
“Bölgedeki petrogliflerde Türklerin izi var”
Ali Güler, “Ayrıca Göktürklerde hanedan tamgası olarak kullanılan dağ keçisi figürünün birebir birebirini burada bulunduğumuz söz etmek isterim. Bunun sonucunda buranın Göktürk devrinde de ziyaret edildiğini düşünüyoruz. Yeni taş çağından başlayarak Göktürk periyoduna kadar devam eden bir süreçte farklı topluluklar tarafından buranın ziyaret edildiğini söylemek mümkün. Ayrıyeten yakınlarda bulunan buranın direkt Türklerle ilgili olduğunu söyleyebilmemiz açısından kıymetli bir işaret olan bölgeye yakın bir noktada balbal dediğimiz bilim lisanında ‘taşbaba’ olarak isimlendirilen bir heykele rastladık. Bu da bize direkt o periyotta Türklerin uğrak yeri olduğunu gösteriyor. Hasebiyle bu petrogiliflerin de Türkler tarafından yapılmış olma ihtimalini tekrar balbal sayesinde kuvvetlendirmiş oluyoruz. Bölgede petrogliflerin haricinde savaş sahnesinden kutlama sahnelerine kadar değişik sahneler mevcut. Bu bölgenin özelliği ise Saymalı taşa gittiğinizde orada yalnızca kazıma ve oyma tekniği ile yapılan figürler mevcutken burada birebir vakitte boyama tekniği ile yapılan figürlerde mevcut yani burada her ikisini de bir ortada görebiliyoruz. Bu manada bölge bir birincisi barındırıyor” dedi.
Gürcan Pirincçi ise, “Bu bölgedeki kaya fotoğraflarının bir özelliği de, bölgede birinci kere olmak üzere, kırmızı boya kullanıldığını görüyoruz. Bu bağlamda bölgeden karbon testi yaparak boyaların yaşını hesaplamak üzere numuneler getirdik. Detaylı incelemelerden sonra bu kaya fotoğraflarının bölgenin en eski sakinlerinin tarihine ışık tutacağı ve Orta Asya tarihinin erken periyotlarını de aydınlatacağını düşünüyoruz. Bu süreçte bizlerden takviyesini esirgemeyen başta Prof. Dr. Osman Karatay hocamıza, Zafer Ersöz’e ve sponsorlarımızdan Yakup Beyefendi ve Aslan Bey’e bize verdiği maddi ve manevi takviyeler için çok teşekkür ediyorum” dedi.
“Keşfettiğimiz alan bir inanç merkezi olabilir”
Batı Göktürk kağanlığının merkezi olan ve Göktürklerin Akdağ olarak adlandığı bölgeye yakın bir yerde bulunmadığını tabir eden Zeynep Güler ise, “Bu bölgenin yaylak ve yerleşimlerden uzak oluşu sebebiyle bir merkezden fazla kutsal alan olarak kullanıldığı düşünüyoruz. Göktürklerin Altaylar bölgesinde bulunan Atalar Mağarası’na atfettikleri kutsallığın İlah dağları bölgesinde de buradaki mağaraya atfedildiğine dair işaretler bu bölgenin bir inanç merkezi, bir sunak alanı olduğu niyetini de kuvvetlendiriyor. Ayrıyeten, kelam konusu sahanın çabucak yakınında olmasa da, yakın etrafındaki bölgede kurgan gibisi yapılara da rastladık. Eski periyotlarda Atalar Mağarası ve kurganların ömür alanlarından uzak yerlerde olmasına dikkat ediliyordu. Mağara duvarlarındaki fotoğrafların içeriğinde de, birtakım sahnelerin kutsal bir alanla ilişkilendirilebilecek özellikte olduğunu düşünüyoruz” dedi.
Petroglif Nedir?
Bir petroglif, bir kaya sanatı biçimi olarak, bir kaya yüzeyinin bir kısmını kazarak, oyarak yahut aşındırarak oluşturulan bir manzaradır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
