Hacettepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Yücel; işitme duyusunun, öğrenmenin temel yapı taşı olduğunu belirterek,
“İşitme kayıplı bireylerin, koklear implant yahut işitme aygıtı sonrası sesleri duyması kâfi değildir. Onları anlamlandırmaları, işitmelerini öteki duyu sistemleri ile entegre etmeleri için işitsel rehabilitasyon şarttır” dedi.
Anne karnında 7’nci ayda başlayan işitme seyahati ömür uzunluğu devam eder. Bebekler doğmadan evvel kendi lisanlarına ilişkin konuşma seslerini tanır ve hafızalarına kaydeder. Doğumdan çabucak sonra kaydettikleri bu bilgileri öteki duyular ile bütünleyerek öğrenme sistemini etkin halde kullanmaya başlar. Konuşma, lisan gelişimi ve bağlantı için işitme sisteminin, bilişsel sistemle entegre çalışarak öteki duyular yoluyla elde edilen kavram ve mevzular ile birleştirilmesi gereklidir. Ömür uzunluğu devam eden bu süreçte, işitme duyusundaki minimal düzeydeki bozulmalar dahi bilişsel düşüşe ve öğrenme yollarının kapanmasına neden olur. İşitme yetersizliğini gidermek için koklear implant yahut işitme aygıtı üzere tedavi formülleri vardır. Tedavilerin faal olabilmesi içinse işitsel rehabilitasyon kuraldır.
‘Sesleri duymak kâfi değil, rehabilitasyon ile manalandırmak gerekir’
Hacettepe Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Odyoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Esra Yücel, işitsel rehabilitasyon ile işitmenin ihtiyaçlarının belirlenerek öğrenme sürecinin aksamadan devam etmesinin amaçlandığını belirterek, ülkemizde işitsel rehabilitasyona hak ettiği ehemmiyetin verilmediğini vurguladı. Rehabilitasyonun çoğunlukla çocukların konuşma hünerini öğrenmesi yolunda atılan adımlardan biri olarak kabul edildiğini ve özel eğitim programlarının uygulanması ile hudutlu kaldığını kaydeden Prof. Dr. Yücel, “Unutulmamalıdır ki işitemeyen birey öğrenemez, işitme öğrenmenin temel yapı taşıdır. İşitme kayıplıların, sesleri duymasını sağlamak kâfi değildir. Sesleri manalandırmak gerekir. Bunu, manasını bilmediğiniz ve yabancı lisanda tekrarlananifadeleri duymak üzere örneklendirebiliriz. Bireylerin işitmelerini başka duyu sistemleri ile entegre etmeleri,ancak işitsel rehabilitasyon sayesinde mümkündür. Ayrıyeten özel eğitim kurumundaki, kartlar, fotoğraflar ve kitap okuma ile hudutlu tecrübeler, hayatın içine adapte edilmeli. Hayatın içinde edinilecek manalı tecrübeler, çalışma belleğinin kullanılması için epey değerlidir” dedi.
Prof. Dr. Yücel, kelamlarını şöyle sürdürdü; “Ülkemizde işitsel rehabilitasyon özel eğitim ve rehabilitasyon merkezlerinde uygulanıyor. Ayda 8 seans fiyatsız devlet takviyeli rehabilitasyon eğitimi veriliyor. Fakat çocuğun büyüme ve gelişimine nazaran, rehabilitasyon mühleti farklılık gösterebilir. Rehabilitasyon ile pek çok çocuğun, olağan işiten akranları ile tıpkı sınıflarda öğrenme ve toplumsal marifetlerini sürdürebildikleri, bilgi ve hünerleri doğrultusunda üniversite programlarında yer alabildikleri gözlenmektedir. Avukat, diş doktoru, öğretmen, odyolog üzere bağlantıya dayalı mesleklerde de misyon alabiliyorlar.”
‘Rehabilitasyona katılmayan yetişkinler bilişsel düşüş yaşar’
Koklear implant yahut işitme aygıtı kullanmaya başlayan yetişkinlerin de irtibat gereksinimlerini fark etme ve bunlara bağlı problemlerin çözümlenmesi bahislerinde talepte bulunmada etkisiz kaldıklarını anlatan Prof. Dr. Yücel, şunları kaydetti; “Bu bireylerde, işitme aygıtı yahut koklear implant ile ‘duyma’ meselesini çözdükten sonra bağlantı sıkıntılarını da çözecekleri algısı vardır. Bu kümede rehabilitasyon ile sağlanan en kıymetli tesir ‘işitsel uyaran’ eksikliğine bağlı olan ‘bilişsel düşüş’, ‘depresyon’, ‘sosyal izolasyon’ ve ‘iş göremezlik’ üzere durumların oluşmasının önüne geçilmesidir.”
‘Koklear implantlı çocuklar yabancı lisan bile öğrenebilir’
Koklear implantlı çocukların bilişsel gelişimini de kıymetlendiren Prof. Dr. Yücel, şu tabirleri kullandı; “Koklear implantlar işitme aygıtından kâfi fayda göremeyen hadiselere uygulanır. İşitsel mahrumluk mühleti ne kadar kısa, işitme aygıtı ile edindiği manalı tecrübeler ne kadar çok ise implant sonrası elde edilen gelişimsel fayda o derecede fazla olur. Çocuğun implantlandığı kronolojik yaş, muvaffakiyetin temelini oluşturmaktadır. Lakin erken müdahale bahtına sahip olan çocuklar implantlanma yaşları gecikse dahi nörofizyolojik gelişimi kritik devirde sağlayabildikleri için implant sonrasında yaşıtlarına misal bir gelişim gösterir. Bu yeterlilik onların konuşma lisan maharetlerinin tahsili dışında, gelişimi bütünleyen farklı alanlarda da gereksinimleri olduğunu göstermiştir. Bilhassa soyut düşünme, muhakeme kurma, kendi fikirlerini savunabilme, her ortamda toplumsal yeterlilik gösterebilme, anadili dışındaki öteki lisanları merak edip öğrenebilme bunlardan yalnızca bir kaçıdır.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
