Kişiyi çok derecede korkutan, dehşet içinde bırakabilen, ağır bir çaresizlik hissi yaratan olağan dışı ve beklenmedik birtakım olayların yol açtığı tesirlerin ruhsal travma olarak isimlendirildiğini belirten uzmanlar, ani ve beklenmedik vakitlerde meydana gelen şiddetli sarsıntıların de travmalara yol açabileceğini belirtiyor. Yapılan çalışmaların zelzelesi yaşayan insanların yüzde 20’sinin Travma Sonrası Gerilim Bozukluğuna (TSSB) yakalandığını gösterdiğini kaydeden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, kişinin hayat kalitesini olumsuz biçimde etkileyen durumlarda kesinlikle bir uzmana başvurulmasını tavsiye etti.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, zelzele ve sarsıntının neden olduğu ruhsal travmaya ait değerlendirmede bulundu. Dr. Erman Şentürk, ruhsal travmayı, “kişiyi çok derecede korkutan, dehşet içinde bırakabilen, ağır bir çaresizlik hissi yaratan olağan dışı ve beklenmedik birtakım olayların yol açtığı etkiler” olarak tanımladı.
Beklenmedik olaylar travma oluşturuyor
Kişinin hayatında kahır ve keder yaratan pek çok durum ve olaylar olabildiğini lakin bunların tümünün ruhsal travma oluşturmayacağını tabir eden Dr. Erman Şentürk, “Bir olayın ruhsal travma yaratabilmesi için kişiyi çok ağır endişe, dehşet yahut çaresizlik hissi içinde gerekiyor. Birebir vakitte kişinin kendisinin yahut yakınlarının da mevt ve yaralanma tehlikesini yaşaması ya da hissetmesi gerekiyor. Bir örnek verecek olursak kişinin yakınının yıllar uzunluğu süren bir hastalık sonrasında mevti ruhsal travmaya yol açmayabilir ya da yol açma ihtimali daha düşüktür. Lakin beklenmedik bir biçimde o kişinin kaybı örneğin trafik kazasında kaybedilmesi daha fazla bir travmatik tesir yaratmaktadır. Bu durumun ruhsal tramvaya yol açma ihtimali daha fazladır.” dedi. Travmaya neden olan olaylara da değinen Dr. Erman Şentürk, “Sel, zelzele, yangın üzere birtakım doğal afetler travmalara yol açabilir. İnsan eliyle yapılan savaş, azap, tecavüz, kazalar, trafik kazaları, iş kazaları, beklenmedik ani vefatlar, önemli ve ölümcül hastalıklara yakalanma ruhsal tramvaya daha fazla yol açmaktadır.” dedi.
Travma sonrası en sık görülen iki durum…
Ruhsal travma sonrasında iki psikiyatrik durumun çok fazla gözlemlendiğini kaydeden Dr. Erman Şentürk, bunlardan birinin Travma Sonrası Gerilim Bozukluğu (TSSB), bir başkasının de depresyon olduğunu söyledi.
Bu belirtilere dikkat!
Travma sonrası gerilim bozukluğu belirtilerinden bahseden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “En kıymetli belirtiler uykusuzluk, kâbus görme, uyku bölünmeleri, uykuya dalamama, olayla ilgili anıların, seslerin rahatsız edici biçimde kişinin gözlerinin önüne gelmesi sayılabilir. Ayrıyeten belirtiler ortasında kişinin daima olarak olayın tekrarlanacağı korkusunu hissetmesi ve bu nedenle tetikte ve diken üstünde hissetmesi, çok kolay irkilme, gerginlik, bunaltı hissi, çabuk sonlanma, oburlarının kendisinin yaşadıklarına anlamadığını düşünme, bir nevi etrafa yabancılaşma ve olayı hatırlatan olaylardan huzursuz olma ve bu durumlardan kaçınma davranışlarını çok sık gözlemliyoruz.” dedi.
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, depresyonda ağır bir mutsuzluk, karamsarlık, isteksizlik, keyifsizlik, hiçbir şeyden keyif almama, evvelce severek yaptığı şeylere ilgi duymama, geleceğe dair rastgele bir plan ve program yapmama, ağır bir enerjisizlik hali, uyku ve iştah değişikliklerinin de çok sık gözlemlendiğini söyledi.
Depremi yaşayanların yüzde 20’si TSSB’ye yakalanıyor
Travma sonrası gerilim bozukluğunun uzun yıllar sürebilen ve önemli iş gücü kaybına yol açabilen bir rahatsızlık olduğunu vurgulayan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Toplumda ruhsal travma yaşayan pek çok kişi olmasına rağmen lakin bir kısmında travma sonrası gerilim bozukluğu gelişebiliyor. Yapılan çalışmalar zelzelesi yaşayan insanların yüzde 20’sinin travma sonrası gerilim bozukluğuna yakalandığını gösteriyor. Kimi şahıslarda bu duruma daha yatkınlık olabiliyor yahut birtakım şahıslar bu duruma daha güçlü olabiliyor. Bizim için kimlerin travma sonrası gerilim bozukluğuna yakalanacağı ya da kimlerin daha uzun müddet bu durumu yaşayacağını evvelden bilmek çok kolay olmuyor fakat bununla ilgili birtakım sinyaller ve belirtiler bulunuyor.” dedi.
Kadınlar erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla yaşıyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, yapılan araştırmaların bayanlarda travma sonrası gerilim bozukluğunun erkeklere oranla 2-3 kat daha fazla görüldüğünü ortaya koyduğunu söyledi. Dr. Erman Şentürk, “Geçmişte farklı bir ruhsal travma yaşayanlar, geçmiş hikayesinde ruhsal hastalık geçirmiş olanlar, yakınlarında psikiyatrik rahatsızlık bulunan şahısların travma sonrası gerilim bozukluğuna yakalanma ihtimalleri daha fazladır.” dedi.
Önceden sarsıntıya yakalanmak travmanın şiddetini artırıyor
“Ruhsal travma ne kadar şiddetli yaşanmışsa tesirleri de bir o kadar fazla ve uzun müddetli oluyor” ikazında bulunan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Örnek olarak sarsıntıda yakınını kaybeden bir kişi, kaybetmeyen bir bireye nazaran ya da konutu hasar gören kişi, konutunu kaybeden kişi bu durumları yaşamayan şahıslara nazaran, en berbatı de enkaz altında kalan kişi, kalmayan bireye nazaran ruhsal travmayı daha şiddetli yaşayabildiği için travma sonrası gerilim bozukluğuna yatkınlığı daha fazla oluyor.” dedi.
Kaçınma davranışları gözlemleniyor
Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, olayın olduğu yere gitmemek, olayın olmamış üzere yaşanmaya çalışılması üzere kaçınma davranışlarının travma sonrası gerilim bozukluğuna daha çok sebep olduğunu söyledi. Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Özellikle sarsıntıdan sonra şahıslarda konutun içerisinde yalnız kalamama, daima bir yakınının yanında olması muhtaçlığını hissetme, yakını meskenin dışına çıktığında kendisini çok huzursuz ve gergin hissetme, konutun içine girmek istememe, akrabalarına gitme çok sık gözlemlediğimiz belirtiler ortasında yer almaktadır.” dedi.
İlaç ve terapi yolları uygulanıyor
Travma sonrası gerilim bozukluğu tedavisine ait de değerlendirmede bulunan Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “Burada en değerli durum, kişinin travmadan ne derecede etkilendiğidir. Travmadan çok az etkilenen, hayatını eskisi üzere sürdürebilen şahıslarda bilgilendirme genel olarak kâfi olmaktadır. Travmadan daha çok etkilenmiş, belirtileri yaşayan lakin işine devam edebilen bireylerde danışmanlık yahut çok kısa vadeli bir psikiyatrik tedavi yaklaşımı kâfi olabiliyor. Travmadan önemli manada etkilenen ve önemli belirtiler yaşayan lakin yeniden de işini uygun makûs sürdürebilen şahıslara psikiyatrik tedaviyi öneriyoruz. Yeniden burada da danışmanlık kıymetli bir rol almaktadır.” dedi.
Depresyon eşlik ediyorsa ilaç tedavisi öneriliyor
Travmadan önemli manada etkilenen ve ağır belirtileri olan şahıslara psikiyatrik tedavi önerildiğini tabir eden Psikiyatri Uzmanı Dr. Erman Şentürk, “TSSB belirtilerine depresyon da ekleniyorsa katiyen ilaç tedavisini öneriyoruz. İlaç tedavisinde daha çok antidepresan tedavisi uygulanıyor. Tıpkı vakitte birtakım anksiyolitik tedavileri de eklenebiliyor. İlaç tedavilerinin yanı sıra tıpkı vakitte terapilerin de tesirli olduğunu biliyoruz. Bilhassa bilişsel davranış terapi ismini verdiğimiz terapi formülü bu sürecin daha kolay atlatılmasında bireylere yardımcı oluyor.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
