Dünya üzerinde 829 milyon insan açlıkla uğraş ediyor
10 ADIMDA BESİN İSRAFINI NASIL ÖNLERİZ?
Günümüzde her yıl 1,3 trilyon ton besin israf edilirken dünya üzerindeki 829 milyon insan da trajik biçimde açlıkla gayret ediyor. Halbuki her yıl israf edilen tonlarca besin, açlık çeken insanların gereksinimini ziyadesiyle karşılayabilir ama 2019’dan 2022’ye kadar yetersiz beslenen insan sayısı 150 milyon kadar artmış durumda. Bilhassa de gelişmemiş ülkelerdeki besin güvensizliği, çatışmaların ve iklim krizinin getirdiği tesirlerle şiddetlenmeye devam ediyor. Besin israfı birebir vakitte karbondioksit salınımına da sebep olarak iklim krizini tetikliyor. Elbette, Dünya’da bu kadar insan açlıkla çaba ederken trilyonlarca ton besinin israf edilmesi büyük bir adaletsizlik ve çözülmesi gereken acil bir sorun. Bu israfın, tükettiği kaynakları ve gezegenimize verdiği ziyanları da düşündüğümüzde israfı önlemek ismine atılacak adımlar büyük değer taşıyor. Pekala ancak nasıl? 29 Eylül Memleketler arası Besin Kaybı ve İsrafı Farkındalık Günü’nde işte sizlere 10 adımda israf tedbire rehberi…
10. Gereğinden fazla almamak için liste yapın
Alışverişe çıkmadan evvel kendinize bir liste hazırlayın ve yalnızca o listedeki eserleri almak için markete gidin. Bu liste dışında gördüğünüz eserler muhtaçlık dışı eserler olacak ve israf olma riski olacağından bunları almayarak besin israfıyla gayrette değerli bir yol kat etmiş olacaksınız.
9. Son kullanma tarihi ve tavsiye edilen tüketim tarihi bilgisine dikkat edin
Ambalajlı besinlerin üzerinde yer alan “Son Kullanma Tarihi” yiyeceği hangi tarihe kadar tüketebileceğinizin bilgisini verir. Yiyecekleri son kullanma tarihinden sonra tüketmek inançlı olmadığı için satın alım yaparken kesinlikle tarihleri denetim edin. Son Kullanma Tarihi, ekseriyetle süt ve süt eserleri, et, yumurta, et eserleri, dondurulmuş besinler ve ambalajlı besinlerde kullanılıyor. Son Kullanma Tarihi (SKT) olan besinler israfı önlemek ismine stoklanmamalı ve son kullanma tarihine kadar tüketilebilecek ölçülerde alınmalı. “Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi” (TETT) ise son tüketim tarihine oranla daha esnek. Kuru fasulye, mercimek üzere kuru besinler ile makarna üzere tahılların ambalajlarında yer alan TETT, Tavsiye Edilen Tüketim Tarihi içerisinde inançla tüketilebilir.
8. Buzdolabınıza bakmadan alışverişe çıkmayın
Buzdolabınızda eksik olan eserlere bakmadan, neye gereksiniminiz olduğunu tam olarak belirlemeden yeni bir eser almanız demek birçok vakit buzdolabında bozulmuş eserlerle karşılaşacağınız manasına gelecektir. Bu nedenle kesinlikle alışveriş öncesi gereksinimlerinizi denetim ederek satın alım yapın.
7. Bozulmak üzere olan besinleri farklı tanımlarda değerlendirin
Kuru besin dolabında ve buzdolabında bulunan yiyecekleri sistemli olarak denetim edin ve son kullanma tarihleri yaklaşan besinleri, israfı önlemek ismine kesinlikle tüketin. Besin tüketiminde son alınanın daha sonra tüketilmesine, daha evvel aldığınız eserleri ise öncelikli tüketmeye dikkat ederek israfın önünü kesebilirsiniz. Lakin bazen bozulmasa da dolapta fazla beklemiş bir yemeği tüketmek istemeyebiliriz. Bu basamakta bu yemeği değerlendirebileceğiniz alternatif yemekler üretebilirsiniz. Tazeliğini kaybetmeye başlayan zerzevatları; çorba yahut börek üretiminde yahut sebzeli omlet ile sebzeli makarnalar yaparak değerlendirmeniz mümkün.
6. Pişirdiğiniz yemeklerin kalanlarını dondurun
Yemekleri küçük porsiyonlarda servis edin, kâfi değilse tükettikten sonra biraz daha ekleyebilirsiniz. Böylelikle tabağa fazla alınan yiyeceğin israfını önlemiş olursunuz.
Sonraki günün öğlen yemeğinde, bir gün evvel tüketemediğiniz yiyecekleri değerlendirin.
Pişirdiğiniz yemekler fazla ise daha sonra tüketmek üzere dondurun.
Yiyeceklerinizi sokaklardaki dostlarımız olan hayvanlar ile de paylaşabilirsiniz.
5. Hala tüketebileceğinizden fazla yemek varsa paylaşın
Henüz tazeliğini koruyan lakin porsiyon olarak size fazla geleceğini düşündüğünüz yemeklerinizi paylaşmayı deneyin. Ailenize, arkadaşlarınıza yahut iş arkadaşlarınıza ikramlarda bulunun. Yemeğe aile ve arkadaşlarınızı davet ederek birlikte tüketin. Tekrar de fazla yiyecekleriniz kalıyorsa bu besinleri kabul edebilecek ve bunları gereksinim sahiplerine dağıtabilecek kurumlar olup olmadığını araştırabilirsiniz. Örneğin Ajinomoto’nun Türkiye’de 2017’den beri Çorbada Tuzun Olsun Derneği ile yürüttüğü çorba dağıtımı, Çorbada Tuzun Olsun Derneği’nin çorba sponsorluğu ve Temel Gereksinim Derneği’ne (TİDER) yaptığı besin bağışı üzere projeleri bulunuyor. Bu projeler hem muhtaçlık sahiplerine ulaşmayı kolaylaştırırken hem de israfın önüne geçiyor, toplumsal sorumluluk şuurunu geliştiriyor.
4. Besin artanlarını çorbada kullanın
Birçok besinin artık olarak görülen birtakım kısımları farklı yemeklerde kullanılabiliyor. Örneğin brokoli pişireceğinizde yahut salata yapacağınızda saplarını kesip atmak yerine pişirilebilir ve brokoli çorbasında kıymetlendirilebilir. Şayet besinin artık kısımlarını pahalandırmak mümkün değilse kompost üretiminde kullanabilirsiniz. Kompost Nedir? diyenlere kısaca açıklayalım. Kompost, bitkisel kaynaklı besin artıklarının mikroorganizmalar tarafından biyolojik olarak parçalandığı, verimli toprağı besleyen koyu, topraksı, besleyici, varlıklı bir gereç haline getirilmiş halidir. Kompost, gübreye nazaran daha ekonomik ve organik bir seçenek olmakla birlikte besin artıklarının kıymetlendirilmesine ve israfın önüne geçilmesine de büyük takviye olur. Öteki yandan karışık zerzevat çorbası yapmak istiyor ama her gıdayı ekonomik manada almanın maliyet yükünü taşımak istemiyorsanız da sağlıklı ve hijyenik tahliller bulmanız mümkün. Örneğin, Bizim Mutfak, çorba yapmak için gereksinim duyulan bakliyat ve tahılları başka ayrı almak yerine, tüm bu besleyici içeriğe tek bir pakette ulaşılmasını sağlayan Bakliyatlı Çorbalar eser serisini birinci sefer piyasaya süren ve hazır çorba kategorisini baştan tanımlayan marka olmuştu. Türk tüketicileri Superfoods (Süper Besinler) trendiyle tanıştıran Bizim Mutfak markasının “Superfoods” Çorba Serisi’ni deneyerek hem tasarruflu hem de sağlıklı besine ulaşabilir, israf ihtimalini de minimuma indirebilirsiniz.
3. Hakikat saklama sistemlerini kullanın
Kimi besinler buzdolabında, kimi de dışarıda saklanmalı. Aldığınız besinleri saklamak için en gerçek formülleri araştırın ve bunları uygulayın. Bu formda aldığınız besinleri daha uzun mühlet kullanabilecek ve israfın önüne geçmiş olacaksınız.
2. Birinci olarak evvelce aldığınız besinleri tüketin!
Son tüketim tarihlerine kesinlikle dikkat edin. Daha evvelce aldığınız besinlere tüketmek üzere öncelik verin, böylelikle onlar bozulmadan tüketilmiş ve çöpe atılmamış olacaklar. Daha sonra yeni aldığınız eserleri sıhhatle tüketebilirsiniz.
1.Küresel açlık kriziyle ilgili gerçekleri unutmayın!
Dünyada, gezegendeki herkesi beslemeye yetecek kadar besin üretiliyor. Buna karşın Dünya çapında 829 milyon kadar insan her gece aç yatıyor. Küçük çiftçiler, çobanlar ve balıkçılar global besin arzının yaklaşık yüzde 70’ini karşılamalarına karşın besin güvencesizliğine karşı bilhassa de onlar savunmasızlar. Çatışma, açlığın bir nedeni ve sonucu. O denli ki, 2020’de 23 ülkede 99,1 milyon insan için açlığın esas nedeni çatışmalar oldu. Dünya çapında 5 yaşın altındaki kestirimi 14 milyon çocuk, israfın bir sonucu olarak şiddetli akut yetersiz beslenmeden muzdarip. Yetersiz beslenen çocukların yalnızca yüzde 25’i hayat kurtaran tedaviye erişebiliyor.
Gıda kaybının önüne geçmek mümkün!
2015 yılında dünya önderleri yeni bir dizi Sürdürülebilir Kalkınma Maksadı (SKH) belirlediler. Bunlardan biri, 2030 yılına kadar “açlığı sona erdirmek, besin güvenliğini ve gelişmiş beslenmeyi sağlamak ve sürdürülebilir tarımı teşvik etmek”. BM, dünyanın bu gayeye ulaşma yolunda kaydettiği ilerlemeyi göstermek üzere yayınladığı raporunda şu bilgilere yer verdi: “Dünyada yetersiz beslenen insanların oranı 2000-2004’te yüzde 15’ten 2020’de yüzde 9,9’a düştü. Bodurluk (kronik yetersiz beslenme nedeniyle yaşlarına nazaran çok kısa olan çocuklar) oranı 5 yaşın altındaki çocuklarda 2000 yılında yüzde 33’ken 2019’da yüzde 21,3 olarak kaydedildi.” Besin kaybı ve israfının önüne geçmek için projeleriyle ve STK iş birlikleriyle dikkat çeken Ajinomoto, 5 yıldan beri Dünya Besin Günü’nde besine erişim hakkına dikkat çekmek maksadıyla Çorbada Tuzun Olsun Derneği’yle birlikte evsizlere Bizim Mutfak çorbalarını dağıtıyor. Ocak 2019’dan bu yana ise yaptığı mukavele kapsamında sistemli olarak derneğin tüm çorba muhtaçlığını Bizim Mutfak çorbalarından karşılıyor. Ajinomoto, Temel Gereksinim Derneği (TİDER) ile Ocak 2019’da imzaladığı mutabakat kapsamında ise Türkiye’deki fakir aileler için çalışıyor. Eserlerini TİDER aracılığıyla bu ailelerle paylaşarak hem besin israfıyla hem de yoksullukla çaba alanında başarılı bir toplumsal yarar yaratmayı amaçlıyor. Ajinomoto Küme, gerek dünyada gerekse Türkiye’de bakliyat üretimine büyük bir kıymet veriyor. Global sürdürülebilirlik, besin kaynakları ve sağlıklı hayat sıkıntılarının tahliline katkı sağlama hedefi doğrultusunda Bizim Mutfak Bakliyatlı Çorba ve “Superfoods” Çorba serilerinin üretimiyle daha fazla beşere besleyici ve pratik lezzeti ulaştırırken global israf gerçeğine dikkat çekerek bu sıkıntıyla güçlü bir biçimde çaba etmeye çaba gösteriyor.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
