UNESCO’nun 2005 yılında ‘Türkiye’nin birinci biyosfer rezervi’ olarak ilan edip, muhafaza altına aldığı Gürcistan hududundaki Mescitli Vadisi, tarım zararlısı kahverengi kokarca böceğinin (Halyomorpha halys) istilasına uğradı. Karçal Dağları’na gizlenen, ekolojik ve kültürel bir hazine olarak nitelendirilen ve yaşlı ormanları ile dikkati çeken vadideki Mescitli köyü ile Sistemli, Efeler, Kayalar, Uğur ve Maral köylerinde, havaların soğuması ile kahverengi kokarca böceği konutlara girip, üremeye başladı. Tarım ve Orman Müdürlüğü takımları, bitkilerin suyunu emip, kurumasına yol açan böceğe ait çalışma başlattı.
EN ÇOK TARIM ESERLERİNE ZİYAN VERİYORLAR
Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Temel Göktürk, kelam konusu böceğin 4 yıl evvel Gürcistan’dan bölgeye geldiğini belirtti. Böceğin en fazla tarım eserlerine ziyan verdiğini söyleyen Prof. Dr. Göktürk, “Fındık başta olmak üzere fasulye, kivi, elma, armut, ısırgan, böğürtlen üzere otsu bitkilerin suyunu emerek besleniyor. Artvin’de 2 bin 727 tıp bitki var; birçok otsu bitkilerden oluşuyor. Doğu Karadeniz için kırmızı listede olması gereken mevzu temelinde; fındık. Şimdi tam ziyanlarını görmedik. Lakin bu durum popülasyonu daima artan böceğin ilerleyen yıllarda vereceği zararın büyümeyeceği manasına gelmiyor. Böcekler hava soğuyup, meskenlere girince insanlarda ruhsal tesir yapıyor. Kışın meskenlerde saklanıp, sakin halde geçiriyorlar. Bahar gelip, havalar ısınınca uçarak yayılıyorlar. Dışarıda varlıkları bilinse de beşerler meskenlere girdiğinde yoğunluğunu daha net anlıyor” diye konuştu.
Sonbaharın gelmesi ile son 1 ayda kahverengi kokarca böceğinin köylerde arttığını söyleyen Efeler köyü muhtarı Cavit Kahya, “Balkonları, kapı-pencereleri açamıyoruz. Meskene girip, elbiselerin içinde yaşıyorlar. Hava soğuk olduğu için kışı meskende geçiriyorlar. Süpürüp temizliyor, imha ediyoruz. Makus kokusu insanı tiksindiriyor. Burada arıcılık çok yapıldığı için ilaçlama da yapamıyoruz” dedi.
‘DURUMUMUZ HİÇ YETERLİ DEĞİL’
Kahverengi kokarca böceğinin istila etiği Güreşen köyü sakinlerinden Muhammet Bozkan da “Evlerde çok fazla var. Koku yapıyor, meskenlere giremiyoruz. Bahçelerimizi de sardı. Durumumuz hiç yeterli değil. Tedbir alınması lazım. Nereden geldi, nasıl oldu, bilmiyoruz. Çatılarımızda, pencerelerimizde var. Nerede boş yer buluyorsa; sığınıyor, herhalde yavruluyor” diye konuştu.
Böceklerin konutları ve bahçeleri sardığını söz eden Salih Külünk ise “Mahsullerimiz, fasulye ve fındığımız ziyan gördü. Zerzevat yetişmez oldu. Buna tedbir alınması lazım” dedi. Konutunun çatısında yuvalayan böcekleri gösteren Miraç Bozkan, “Her yeri rehin aldılar. Yatağımızdan çıkıyorlar, geceleri yatamaz olduk. Meskenin her köşesine yuvalıyorlar. Çatıda, banyoda, lavaboda her yerdeler. Bu illet, her yere bela oldu. Kokusu midemizi bulandırıyor” diye konuştu.
