Pankreas kanserinde 5 soru-5 cevap

Pankreas kanseri, dünyada kanserlere bağlı mevt nedenleri ortasında 2020 yılında yaklaşık 500.000 vefatla yedinci sırada yer alıyor. Pankreas kanserinin erken periyotta belirti vermediği için tanısı sıkıntı olan bir kanser çeşidi olduğunu belirten Anadolu Sıhhat Merkezi Genel Cerrahi Uzmanı Prof. Dr. Süleyman Yedibela, “Pankreas kanseri tedavisinde cerrahi hayli kıymetli. Tümörün bulunduğu yere nazaran cerrahi teknikler farklılık gösterebiliyor. Örneğin tümörün pankreasın başında olduğu hastalarda, ‘whipple’ tekniği kullanılıyor. Whipple, hem hastalar hem de cerrahlar için elbette büyük ve güç bir ameliyat. Fakat bu alanda deneyimli grupların yaptığı ameliyatlardan sonra hastalar iki hafta içinde olağan ömürlerine dönebiliyor” açıklamasında bulundu. Prof. Dr. Süleyman Yedibela, Kasım Pankreas Kanseri Farkındalık Ayı vesilesiyle hastalıkla, bilhassa de whipple tekniği ile ilgili en çok sorulan 5 soruyu cevapladı…

Bilimsel çalışmaların sonuçlarına nazaran pankreas kanserinin oluşumunda sigara ve ailesel olarak kansere eğilim yarattığı bilinen birtakım genlerin varlığı değerli. Bunun yanı sıra erkeklerde ve 65 yaş üstü bireylerde pankreas kanserinin gelişim mümkünlüğü daha yüksek. Ayrıyeten kimi çalışmalar güçlü bir halde obezite ve diyabetin de pankreas kanseriyle bağlı olduğunu gösteriyor.

Pankreas kanserinin birinci devirlerinde görülmeyen belirtiler, hastalığın ileri evrelerinde ortaya çıkmaya başlıyor. Ekseriyetle sarılık, kaşıntı, hazımsızlık, kilo kaybı ve ağrı formunda belirtiler görülüyor. Lakin belirtiler konusunda şunun altını çizelim: Erken evrede “ağrısız” bir sarılık gelişirse, bu öncelikle pankreasta bir kanser olabileceği biçiminde yorumlanır. Şayet sarılığa ağrı eşlik ediyorsa, bunun altında yatan neden çoğunlukla safra kesesindeki taşlardır. Pankreasta bir kitle saptandığında, şayet makus huylu olma kuşkusu varsa bu nadiren endokrin kaynaklı bir tümör olabiliyor. Lakin temel daha sık görüleni ve birinci akla gelen, pankreasın dış salgı bezlerine bağlı olarak ortaya çıkmış hali. Bu etapta kesin teşhis için kitleden biyopsi için modül alınarak inceleniyor ve kitlenin hücresel olarak kökeni saptanıyor. Sonraki adımda ise kitlenin etraf doku ve damarlarla münasebetine, diğer organlara sıçrayıp sıçramadığına bakılıyor. Şayet rastgele bir uzak metastaz yoksa ve hastalık yalnızca o bölgede sonlu kalmışsa etraf dokularla münasebetine nazaran ameliyata uygun olup olmadığına karar veriliyor.

Belirti vermemesi nedeniyle pankreas kanserinde hastalar ekseriyetle kanser ilerlediğinde hastaneye başvuruyor. Geç teşhis alan bu hastalarda ise en uygun tedavi seçeneği cerrahi. Son yıllarda kemoterapide yeni casuslar da dahil gayeye yönelik tedavilerde de değerli gelişmeler var. Radyoterapi ve immünoterapi üzere seçenekler de artık pankreas kanserinin tedavi planlamasında güçlü bir yere sahip. Bilhassa ameliyata uygun olmayan hastalar için önerilen, tümörlerin genetik incelenmesini içeren yeni kuşak dizileme ve amaca yönelik tedaviler hasta faydasına gitgide daha dikkat cazip sonuçlar veriyor.

İstatistiklere nazaran, pankreas kanseri erken devirde belirti vermediği için, ameliyata uygun olan evre 1’deki hastaların, evre değişmeden doktora başvurma oranları hayli düşük. Bu yüzden pankreas kanserinde tertipli check-up’lar erken teşhis için kritik bir tedbir teşkil ediyor.

Tümörün nerede olduğuna nazaran cerrahi teknikler farklılık gösterebiliyor. Örneğin tümörün pankreasın başında olduğu hastalarda, “whipple” tekniği kullanılıyor. Çok sıkıntı ve komplikasyonları yüksek olan whipple tekniğinde; midenin en alt kısmı, on iki parmak bağırsağı, pankreas başı, safra kanalı ve kesesi alınıyor. Ayrıyeten bu bölgelerdeki lenf nodlarının da alınması değerli. Son olarak ise pankreas kanalı, safra kanalı ve mide, tekrar ince bağırsakla birleştirilerek ameliyat tamamlanıyor. Tekniğin uygulanmasına, kimi kriterler çerçevesinde hastanın durumuna bakılarak karar veriliyor. Atardamarları tutmuş hastalarda bu tekniği kullanmak için kimi kriterlerin gözetilmesi değerli. Tekrar de damarların tutulması da bazen bir mani oluşturmuyor.

Pankreasın bir kısmı alındığı için hastalarda diyabet gelişebiliyor, bu nedenle hastaların bilgilendirilmesi çok değerli. Pankreas başı birtakım değerli enzimlerin oluştuğu bir bölge ve bu enzimlerin yerine getirilmesi maksadıyla kimi ilaç tedavilerine muhtaçlık duyulabilir.

Pankreas kanserinde whipple dışında öbür bir teknik uygulanırsa, pankreas ya da bağırsak üzere bölgelerin ne derece etkilendiğine nazaran, ameliyat sonrasında hastaların hayatlarında farklı kısıtlamalar gerekebilir. Tümörün evresine nazaran ek olarak kemoterapiden de faydalanılır.