Mine Özdemir GÜNELİ – Çocuklar üzerinde şiddet eğilimi, endişe, bağımlılık üzere olumsuz tesirleri nedeniyle sık sık gündeme gelen dijital oyunların yaşa uygun seçildiği takdirde birçok yararı bulunuyor.
Hafızayı geliştirme, strateji kurabilme, sorun çözme, yabancı lisan öğrenme, rekabet ve kaybetme hissiyle baş edebilme bunlardan birkaçı.
Uzmanlara nazaran 2 yaşına kadar çocuklar, ekrandan muhakkak uzak tutulmalı lakin sonraki yaşlarda öğrenmeyi destekleyen ve zekâyı geliştiren oyun içerikleriyle buluşturulmalı.
Ailelerin çocukların dijital tüketimlerini yakından takip etmeleri ise çok değerli. Bu durumun dijital dönüşümün bir modülü olduğuna dikkat çeken Recontact Games’in Kurucu Ortağı, Women in Games Turkiye’nin Kurucusu ve Oyun İmalcisi Simay Dinç, “Günümüzde dijital beslenme kutularımız telefonlarımız ve tabletlerimiz” diyor ve ailelere şu ikazlarda bulunuyor: “Aile, çocuğunun beslenme çantasını onun gelişimine takviye olacak ve sevdiği yiyeceklere yer verecek formda hazırladığı üzere çocuğunun tabletine ve telefonuna da onun gelişimine takviye olacak oyunları ve uygulamaları yüklemeli. Dijital tüketimini 16 yaşına kadar takip etmeli.”
‘Oyununuzu yapın’
Günümüzde dijital oyunların okul öncesi ve okul çağında çocukların sorun çözme, mantıksal düşünme, yabancı lisan öğrenme üzere hünerlerini geliştirmesine yardımcı olan bir araç olduğunun altını çizen Dinç, “Oyunların en kıymetli özellikleri ortasında egoyu tatmin etmesi, zeki hissettirmesi, eğlenirken sosyalleştirmesini sayabiliriz. Şayet çocuk ailede kıymetli hissetmiyorsa, takdir görmüyorsa ve aile dijital içerikler konusunda yanlışsız yönlendirme yapmıyorsa kendi yaşına uygun olmayan oyuna daha fazla vakit ayırmaya meyilli oluyor” diyor.
Oyun seçiminde birçok kritere bakılması gerektiğini vurgulayan Dinç, bu hususta şu bilgileri veriyor: “Oyunları seçerken ailelerin dikkat etmesi gereken bahis PEGI yaş sınıflandırması. Platformlarda fiyatsız olarak indirilebilen birbirinden farklı içeriklere sahip milyonlarca oyun bulunmakta. Hakikat seçimi yaparken oyunun janrasına, tekli oyuncu mu yoksa çoklu oyunculu mu olduğuna, yaş kümelerine, üretici stüdyoya kesinlikle bakılmalı.”
“Küçük yaşlarda çocuğuma bir şey oynatmak istiyorum fakat ziyanlı içerikleri olmasın” diyen ailelere ise Dinç, kolay kodlama teknikleriyle kendi oyunlarını yapabilecekleri uygulamaları yüklemelerini, birlikte yarattıkları öyküler ve karakterler üzerine oyun tasarlamalarını öneriyor.
‘Çocuğu 2 yaşına kadar ekranlardan uzak tutun’
Çocukları bilişsel ve davranışsal taraftan geliştirmesi açısından yaşa nazaran gerçek oyun seçimi çok kıymetli. Bilimsel çalışmaların çocukların 2 yaşına kadar ekrana hiç maruz kalmamaları konusunda hemfikir olduğuna dikkat çeken Klinik Psikolog, Aile ve Çift Terapisti Beğenilen Avşar, yaşa nazaran hangi oyunların tercih edilmesi gerektiği konusunda şu bilgileri veriyor:
2-4 yaş ortası çocuklar için sayıları, renkleri, hayvan ve bitkileri öğrenmesine takviye olacak görsel ve motor uyumu destekleyici oyunlar tercih edilebilir. İçinde çok fazla uyaranın, hareketin ya da yüksek ekran parlaklığının olmadığı oyunlar olmasına dikkat edilmeli.
4-6 yaş ortasında biraz daha bilişsel marifetlerini kullanabileceği, hafızasını geliştirmeye yönelik, sorumluluk kazanmayı öğreten oyunlar tercih edilebilir. Yap-boz, eşleştirme, bahçe yapma, çiftlik kurma üzere oyunlar hem sorumluluk şuuru hem de strateji kurabilme marifeti açısından hoş bir başlangıç olacaktır.
6-8 yaş ortasında biraz daha karmaşık zihin maharetlerini desteklemeye yönelik oyunlar tercih edilebilir. Strateji oyunları, lisan öğrenme oyunları, karmaşık zekâ oyunları bu devirde çocuğun hayatına girebilir. Spor ve yarış oyunları da rekabet ve kaybetme hissiyle baş edebilme hünerlerini öğrenmesi açısından yararlıdır.
8 yaş ve sonrasında artık çocuk soyut içerikleri anlamlandırabilecek yaştadır ve içerisinde vurdu-kırdı olan oyunları en fazla bir saat mühletle oynamasına müsaade verilebilir. Strateji ve inşa içerikli oyunlar da bu yaş periyodu için uygun olacaktır.
Oyun pazarı varsayım edilenin ötesine geçti
Dünya oyun pazarı, her geçen yıl büyüyor. Pandeminin tesiriyle varsayımların ötesine geçen bu pazarla ilgili bilgi veren Simay Dinç, dünyada 3.2 milyar, Türkiye’de 41 milyon oyuncu olduğunu ve bunun 200 milyar dolardan daha fazla bir kıymet yarattığını kaydediyor. Türkiye’de oyun kesiminin gelişmesiyle 15’e yakın üniversitede oyun tasarımı kısımlarının yanı sıra oyun bölümünde yer almak isteyen gençlerin yönlendirilebileceği birçok akademinin açıldığını belirten Dinç, “Oyun oynamaya ve geliştirmeye meraklı çocuklarınız için bunlar çok değerli fırsatlar, görmezden gelmek yerine değerlendirmenizi öneririm” diyor.
‘Sanat yapıtı gözüyle bakılmalı’
Dijital oyunların yaratıcı sanayilerin en değerli birleşeni olduğunu lisana getiren Simay Dinç, oyunlara bir kültür eseri, sanat yapıtı gözüyle bakılması gerektiğinin altını çiziyor. Oyunları yasaklamak yerine onu üretime ya da okul çağında profesyonel e-sporcu olması istikametinde teşvik etmenin kıymetini vurgulayan Dinç, bu alanla ilgili şunları söylüyor: “İngiltere’de yapılan araştırmaya nazaran okul müfredatına eklenen e-spor dersleriyle 12-16 yaş ortası gençlerin özgüvenlerinin arttığı, strateji geliştirme, grup olabilme üzere yeteneklerinin geliştiği, yüzde 80 oranında mühendislik alanlarına ilgilerinin arttığı gözlemlenmiş. Bugün olimpiyatlarda bir spor branşı olarak gösterilen e-spor turnuvalarına çocuğunuzla birlikte gitmeniz onu desteklediğinizi gösterdiğiniz takdirde derslere olan ilgisini de artıracaktır.”
