Geçtiğimiz ay 96 yaşında hayata gözlerini yuman İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in hayatı boyunca sıhhatine çok dikkat ettiği ve sıhhatine verdiği bu ehemmiyetin de onun uzun yaşamasının sırrı olduğu konuşuluyor. Halbuki Kraliçe’nin 102 yaşında hayatını kaybeden annesi Elizabeth Bowes-Lyon’dan kendisine miras kalan çok değerli bir şey var: Genetik piyango! Peki bu ne manaya geliyor? Kısaca tanımlamak gerekirse bunun karşılığı uzun yaşamayı sağlayan genetik kodlara sahip olmak. Uzmanların herkeste bulunmadığını lisana getirdiği bu genetik piyangoyu harekete geçirmek için atılacak adımlar ayrıyeten değerli. İşte Kraliçe’nin duyanlara ilham olacak sağlıklı yaşama metodu.
YouTube’daki kanalında paylaştığı sağlıklı hayat görüntüleriyle dikkat çeken Kalp Damar Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu‘na nazaran sağlıklı bir hayat sürerek bir kişi ortalama olarak 80’li yaşlarını görebilir lakin 90’lı yaşlara ya da 100’lü yaşlara gelebilmek için sağlıklı beslenmek, spor yapmak tek başına kâfi değil. 90 ve üstü yaşlara ulaşabilmek için SIRT 6, APO E, FOXO 3A, DAF 2, COA 1, STK 17 genetik kodlara da sahip olunması gerekiyor. Bu kodları aktive edecek sır ise sağlıklı ömürden geçiyor.
KRALİÇE’NİN UZUN YAŞAMA SIRRI
Genlerle aktarılan ve birtakım bireylerin sahip olduğu ‘genetik piyango’ faktörüne yakından tanıdığımız bir isimle örnek veren Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, Kraliçe II. Elizabeth’in ömür usulüne değindi. Kraliçe ömrü boyunca sigara içmedi, nadiren alkol aldı, beslenmesine dikkat etti ve günde kesinlikle 8-8,5 saat uyudu. Sağlıklı beslenmenin yanı sıra daima hareket etmeye ihtimam göstererek her gün yürüyüş yaptığı, 90 yaşına kadar her hafta at bindiği ve faal bir hayat sürdüğü de biliniyor. Yörükoğlu’na nazaran Kraliçe, annesinden kalan uzun hayat mirasının farkında olarak bunu destekleyecek çok fazla şey yaptı. Böylelikle hem genetik piyangoya sahip olan hem de istikrarlı beslenerek spor yapan Kraliçe, 96 yaşına kadar sağlıklı bir ömür sürdü.
UYANDIRMANIN 2 YOLU VAR
Uzun yaşama genlerini aktive etmenin yolunu anlatan Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu, hem genetik kodlara sahip birinin bu kodları uyandırması için hem de genetik piyangoya sahip olmayanların uzun yıllar sağlıklı bir biçimde yaşayabilmesi için uygulanması gereken kimi stratejiler olduğunu söyledi. Bu stratejilerden ilkinin kalori ve protein kısıtlaması yapmaktan geçtiğini söyleyen Yörükoğlu, göğüslü olmayan hayvanlar üzerinde yapılan bilimsel çalışmalarda kalori ve protein kısıtlamasının ömür beklentisini yüzde 50 ila yüzde 100 ortasında artırdığını paylaştı. Buna göre kişinin kalori ve protein kısıtlaması yaparak beslenmesi ömrünü uzatıyor.
Genetik kodları uyandırmak için uygulanacak ikinci stratejiyi de açıklayan Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu sağlıklı ve uzun hayatın sırlarını paylaştığı ’30 günde 10 yıl’ adlı kitabında da anlattığı ‘aralıklı oruç’ formülünden bahsetti. Orucun bütün din ve kültürlerde yeri olduğunu söyleyen Yörükoğlu, bilim dünyasının orucun yararlarıyla çok geç tanıştığını söyledi. Son yıllarda tüm dünyada ses getiren ‘aralıklı oruç’ prosedürünü otofaji kavramıyla açıklayan Yörükoğlu şu açıklamayı yaptı:
“Aralıklı oruç yolunda açlığın 14’üncü ve 15’inci saatlerinde hücrelerimizde otofaji başlar. Otofaji bedenimizdeki çöpçü lizozomların hücre içinde yaptığı paklık hareketidir. Bu süreç sırasında çöpçü lizozomlar eski yağları yer, besin ve güç olarak kullanır. Özetle otofaji hücre içinde paklık ve gençleşme operasyonu yapar. Otofajinin ötesinde 14’üncü ve 15’inci saatlere kadar kalori almama durumumuzda metabolizma da muhafaza genlerini aktive eder ve böylelikle gençlik genleri olarak bilinen sirtuin genleri aktive olur. Uzun yaşamak için en değerli ögelerden bir tanesi haftada en az iki gün aralıklı oruç yapılmasıdır.”
‘UYKULARINDA ÖLÜYORLAR’
Tüm bu bilgiler akıllara genetik piyangoya sahip olmadan da uzun yıllar sağlıklı bir halde yaşamanın mümkün olup olmadığını getiriyor. Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu ise genetik piyangoya sahip olmadan da uzun yıllar sağlıklı bir biçimde yaşamanın mümkün olduğuna Mavi Bölgeler’de (Blue Zones) yaşayan halkları örnek gösterdi. Dünyada hayat müddetinin en uzun olduğu ve kronik rahatsızlıkların görülmediği Mavi Bölgeler olarak bilinen 5 bölge var: Yunanistan’da Ikaria Adası, Japonya’da Okinawa Adası, İtalya’da Sardinya Adası, ABD’de Loma Linda kasabası ve Kosta Rika’da Nicoya Yarımadası.
Hayvansal et tüketiminin çok az olduğu bu bölgelerde yaşayanlar meyve-sebze ve kompleks karbonhidratla besleniyor. Akdeniz yöntemi beslenme biçime sahip olan bu şahıslar yaygın olarak spor yapmıyorlar lakin çok hareketliler, aile ve toplum bağları çok güçlü, birden fazla vakit üç dört kuşak bir ortada yaşıyor ve gerilim seviyeleri çok düşük. Mavi Bölgeler’de yaşayan insanların genetik piyangolara sahip olmadığını, büsbütün sağlıklı beslendiklerini ve ömür stilleri sayesinde 90’lı hatta 100’lü yaşlara gelebildiklerini ileten Yörükoğlu, şunu da ekledi:
“Bölgede yaşayan halkın hiçbir kronik rahatsızlığı yok, hatta birden fazla uykusunda nispeten sağlıklı bir biçimdeyken hayatlarını kaybediyor.”
FAZLA PROTEİN EN BÜYÜK DÜŞMAN!
Dengeli beslenmek, spor yapmak, makul bir uyku sistemine sahip olmanın insan ömrünü uzatmadaki tesiri bu kadar değerliyken istikrarsız bir beslenme haline sahip olmak ve hareketsiz yaşamak üzere berbat alışkanlıklar da insan ömrünü kısaltan ögelerden birkaçı. Bu manada günümüzde yanlışsız bildiğimiz birçok yol aslında yanlış olabilir. Prof. Dr. Yavuz Yörükoğlu bu noktada bilinen en büyük yanlışın hayvansal proteinlerin çok ölçüde tüketilmesi olduğunu vurguladı. Hayvansal proteinlerin çok tüketilmesinin insan ömrünü kısalttığına ve yaşlandırdığına değinen Yörükoğlu, “Bizi sağlıklı tutan şeyler vitaminler, mineraller, antioksidanlar, bitkisel besinlerdir. Hayvansal protein yüklü yağlarla beslenmek insan sıhhatinin en büyük düşmanı” dedi.
